روش های وصول مهریه

مهریه حق زن است و به محض انعقاد عقد ازدواج، زن مالک کل مهریه می شود. در کشور ما بیشتر به مهریه به چشم نوعی تشریفات نگاه می شود. به این معنی که نه مردان خود را موظف به پرداخت آن می دانند و نه زنان کاملاً آن را حق خود می شمارند. به همین دلیل است که اقدام به مطالبه مهریه توسط زن به جای اینکه از طرف مرد حق خواهی توصیف شود، نوعی اعلام جنگ محسوب می شود. خوشبختانه روش های وصول مهریه مختلف در نظر گرفته شده اند.

در تعیین میزان مهریه، به طور افراطی اعداد و ارقامی را در نظر می گیرند که به هیچ وجه مرد توانایی پرداخت آن را ندارد. در بسیاری از کشورها، مهریه همزمان با ازدواج به زن پرداخت می شود و رقم معقول و متعارفی است. صرفنظر از میزان، مهریه حق زن است و هر وقت بخواهد می تواند آن را مطالبه کند. در صورت مقاومت مرد، زن حق خواهد داشت از طریق دادگاه خانواده یا اداره اجرای ثبت اقدام به مطالبه مهریه و توقیف اموال زوج بنماید.

انواع مختلف روش های وصول مهریه

گرفتن مهریه به دو روش کلی است که در ادامه به آنها می پردازیم.

از طریق اجرای ثبت

اگر سند عقدنامه ازدواج رسمی باشد، می توان مهریه را از طریق اجرای ثبت وصول نمود. بدین صورت که زن به دفترخانه ای که ازدواج در آن به ثبت رسیده است رجوع و تقاضای وصول مهریه خود را می نماید. از طرف دفترخانه مراتب به زوج ابلاغ می شود. چنانچه مرد حاضر به پرداخت مهریه نباشد، همسرش تقاضای اجرای مفاد سند ازدواج خود را در خصوص مهریه می نماید. اگر از طرف زوجه مالی از زوج معرفی شود که جزء مستثنیات دین نباشد، مال مذکور از طرف اجرای ثبت به نفع زوجه توقیف می شود.

هر گاه زوج فاقد مال بوده ولی کارمند دولت باشد با تقاضای زوجه، یک سوم از حقوق شوهر تا پرداخت کل مهریه به نفع زوجه توقیف و به زوجه پرداخت می شود. اگر مهریه وجه نقد یا در حکم نقد مثل سکه و طلا باشد، زوجه با در دست داشتن سند رسمی ازدواج می تواند به دفتر ازدواج و یا دایره ثبت (مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج) مراجعه و در برگه خاصی که در آن دایره موجود است، تقاضای صدور اجراییه کند.

از طریق دادگاه

یکی از روش های وصول مهریه، از طریق دادگاه می باشد. زوجه با طرح دعوا با دادن دادخواست به دادگاه خانواده، می تواند مهریه خود را از زوج درخواست نماید. چون مطالبه مهریه دعوی مالی است، باید با توجه به میزان ارزش مالی مهریه مورد مطالبه، هزینه دادخواست را پرداخت نماید. قبلا این هزینه دادرسی مبلغی مشخص، یکسان برای همه و حدود 200 هزار تومن بود و بستگی به میزان مهریه نداشت. در حال حاضر، تغییراتی در این شرایط حاصل شده و میزان هزینه دادرسی ارتباط مستقیم با میزان مهریه مورد مطالبه زن دارد. زنی که بخواهد مهریه اش را دریافت کند، باید به میزان درخواستی در قوه قضاییه تمبر باطل نماید. همچنین باید دو برگ دادخواست تهیه شده و فتوکپی مصدق عقدنامه یا رونوشت آن ضمیمه دادخواست شود. طرح این دعوی تابع تشریفات دادگاه خانواده است.

تقسیط مهریه 

در روش های وصول مهریه، یکی از موضوعات مهم با توجه به اوضاع اقتصادی کشور تقسیط مهریه می باشد. دادخواست اعسار، دادخواستی ساده است که زوج در آن اعلام می کند با توجه به این نکته که زوجه مطالبه مهریه کرده و او نیز توانایی پرداخت مهریه را به صورت یکجا ندارد، از دادگاه تقاضا می کند مهریه او قسطی شود. اعسار از پرداخت مهریه، از جمله دعاوی غیر مالی است. این درخواست با توجه به طرح چشمگیر دعوی موسوم به مطالبه مهریه در سال های اخیر بویژه در تهران و شهرهای بزرگ، از سوی مردان مطرح می شود. دعوای اعسار از پرداخت مهریه، معمولاً در فرضی که مرد ناتوان از پرداخت مهریه است، منتهی به صدور رأی تقسیط مهریه می گردد.

تقسیط مهریه یعنی پرداخت مهریه به اقساط ، با توجه به توانایی مالی مرد و هزینه های زندگانی او و خانواده اش و میزان درآمد ماهیانه او انجام می گیرد. در تعیین اقساط مهریه، باید میزان درآمد مدیون (مرد) و معیشت ضروری او مراعات گردد. به گونه ای که او قادر به پرداخت اقساط مهریه باشد.  تعدیل اقساط مهریه از جانب مرد معمولاً بدین عنوان مطرح می گردد که سطح درآمد او کاهش یافته و در عوض هزینه ها افزایش است و یا اینکه اساسا بیکار شده است.

درخواست تعدیل اقساط مهریه( یعنی عادلانه کردن اقساط مهریه با توجه به وضعیت مالی مدیون) از ناحیه زن نیز بدین اتکا و استدلال مطرح می گردد که سطح درآمد ماهیانه مرد افزایش یافته است و قادر به پرداخت اقساط سنگین تر می باشد. در ماده ۱۴ قانون نحوه اجرای محکومیت مالی مصوب ۱۳۹۴، آمده است: دعوی اعسار در مرحله بدوی و تجدید نظر، خارج از نوبت رسیدگی می شود.

مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه چیست؟

در رابطه با تمامی ‌احکام مالی مربوط به مهریه و نفقه، اگر پرداخت مهریه یا نفقه از سوی مرد صورت نگیرد با درخواست زن مرد بازداشت خواهد شد. به همین دلیل است که مرد باید ماه به ماه و در تاریخی مشخص بدهی خود را پرداخت کند. در غیر این صورت، اگر در پرداخت بدهی تاخیری رخ دهد اجرای احکام معمولا تا ۱۰ روز حکم جلب صادر نمی‌کند؛ اما در قبال دریافت مهریه آن هم با تاخیر به میزان قیمت سکه در همان روز یک‌ بیستم از مرد جریمه می‌گیرد.

بعد از گذشت ۱۰ روز نیز در صورتی که زن تقاضای جلب همسرش را مطرح کند، پرونده اجرای احکام به شعبه رسیدگی‌ کننده ارسال و با بررسی پرونده توسط قاضی و موافقت او، اجرای احکام نیز دوباره حکم جلب تازه‌ای صادر می‌کند. در چنین مواردی برخی از مردان که توانایی پرداخت را ندارند با مراجعه به قاضی پرونده از او می‌خواهند تا مثلا برای یک هفته به آن‌ها مهلت دهند. اگر قاضی موافقت نماید، پرونده را تا مدتی که مهلت داده به اجرای احکام ارسال نمی‌کند و مرد می‌تواند بدهی خود را با تاخیر و البته جریمه بپردازد و دیگر ترس از حکم جلب منتفی است. ضمن مشاوره با وکلای وکیل از ما با بهره گرفتن از تجربیات و علم وکیل، به دلیل میزان موفقیت پرونده هایی از این قبیل در پیشبرد دعوای حقوقی و کیفری و خانواده می توان از اتلاف وقت جلوگیری کرد.

مهریه در طلاق توافقی

یکی از مرسوم ترین انواع طلاق، طلاق توافقی می باشد. در آن زوجین برای مهریه تعیین تکلیف می کنند و معمولاً زن در قبال بخشش بخشی از مهریه، رضایت به طلاق می دهد. تا پایان مدت عده، زن می تواند به مابذل رجوع کند و طلاق را فسخ کند و مهریه ی خویش را بگیرد. بنابراین در این نوع طلاق، توافق طرفین تعیین کننده است.

مهریه زن از ارث شوهر

ممکن است این تصور وجود داشته باشد که پس از فوت شوهر امکان مطالبه مهریه توسط زن نخواهد بود، ولی این تصور اشتباه است. برای زن حتی پس از فوت شوهر نیز امکان مطالبه مهریه وجود دارد. مهریه زن پس از فوت شوهر، جزو بدهی های مرد است و بر اساس قانون مدنی باید از اموال وی پرداخت شود. زن برای مطالبه مهریه خود پس از فوت شوهر، می تواند از دو راه اقدام کند:

1. مراجعه به دادگاه خانواده
2. مطالبه از طریق اجرای ثبت

اگر زن به دادگاه خانواده مراجعه کند، باید دادخواست مطالبه مهریه خود را به طرفین وراث متوفی (که ترکه را پذیرفته‌اند) مطرح کند. چنانچه وراث پس از صدور اجراییه، مهریه زوجه را پرداخت نکنند زوجه می تواند با معرفی اموال متوفی تقاضای توقیف اموال آنها را بنماید. اگر مهریه زن وجه رایج کشور باشد، بر اساس شاخص سال فوت شوهر باید مهریه را مطالبه کرد. بنابراین زوجه در هر زمانی که برای مطالبه مهریه اقدام کند، مهریه وی بر اساس زمان فوت شوهر محاسبه خواهد شد. اگر مهریه سکه یا مال منقول یا غیر منقول باشد، چون این اموال به ارزش روز هستند عین همان اموال محاسبه و به زن پرداخت می شود.

اخذ مهریه بدون طلاق

به محض آنکه عقد نکاح دائم یا موقت میان زوجین جاری شد، زن مستحق دریافت مهریه می شود. زن می تواند هر زمان آن را مطالبه کند. البته آنگونه که مرسوم است، مطالبه مهریه و اخذ آن، خصوصا در مهریه های سنگین، معمولا به دنبال اختلاف میان زن و مرد در روابط زناشویی اتفاق می افتد،اما باید به این نکته توجه نمود که مهریه، حق مالی زن است که به هنگام عقد ازدواج، به وی تعلق می گیرد. لذا در صورت عدم وجود هر گونه اختلاف یا عدم تصمیم بر جدایی نیز در صورتی که زن، با وجود تمایل به ادامه زندگی، مایل به اخذ مهریه باشد، این امکان وجود دارد. اخذ مهریه، منوط بر وقوع طلاق و اختلاف نیست. بنابراین، زن می تواند اقدام به اخذ مهریه نماید و همچنان به زندگی خود ادامه دهد.

کلام آخر

در بسیاری از موارد حقوق افراد صرفا به دلیل عدم آگاهی آن‌ها نسبت به قوانین، تضییع می‌شود. در نتیجه، خسارت‌های مادی و معنوی جبران‌ناپذیری به آن‌ها وارد می‌شود. حضور یک وکیل مهریه در فرآیند دریافت مهریه، می‌تواند از بروز مشکلات این چنینی جلوگیری کند. در حقیقت دریافت مهریه به سادگی آنچه که تصور می‌شود نیست. خانم‌ها باید زمان، هزینه و انرژی بسیاری را صرف کنند تا بتوانند به حق و حقوق خود برسند.