5 نکته قبل از طلاق زن باردار
از لحاظ قانونی، امکان طلاق زن باردار وجود دارد و فرقی نمی کند که طلاق از چه نوعی باشد، توافقی یا غیر از آن. انجام مراحل طلاق زن باردار و یا طلاق توافقی در دوران بارداری، بر اساس قانون مدنی ایران و قانون حمایت خانواده مورد پذیرش قرار گرفته است. در حقوق خانواده ها طلاق نقش مهمی ایفا میکند. این روزها نیز با در نظر گرفتن ابهامات روابط اجتماعی میان افراد، طلاق یکی از مسئله های مهم در زندگی انسانی شده است. یکی از این نمونههای وضعیت، طلاق زن باردار یا حامله میباشد. شرایط جدا شدن از همسر باردار چیست و پس از طلاق زن باردار، تکلیف نفقه و حضانت فرزندان چه خواهد شد.
آیا طلاق زن باردار امکانپذیر است؟
طلاق در دوران بارداری نیز از جمله مسائلی است که ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است. طلاق در قوانین ایران و همین طور فقه نیز مباحثی را به خود اختصاص داده و شرایط ویژه ای دارد. در اصطلاح حقوقی ما، چند نوع طلاق داریم بائن و رجعی. طلاق بائن خود به چند نوع تقسیم می شود، ولیکن بارداری در همه آنها شرایط یکسانی دارد. طبق ماده ۱۱۴۰ قانون مدنی فصل طلاق که مقرر می دارد : طلاق زن در مدت زنانگی یا در حال نفاس صحیح نیست، مگر اینکه زن حامل باشد. به این نکته واقف می شویم که قانونگذار، طلاق در دوران بارداری را به رسمیت می شناسد و برای آن شرایط نیز تعیین کرده است.
روش های طلاق در بارداری
اصولا با سه روش میتوان در دوران بارداری همسر را طلاق داد :
1. طلاق توافقی
طلاق توافقی تقریبا راحت ترین نوع طلاق محسوب می شود. این نوع طلاق با تراضی و توافق زوج و زوجه و در کمترین زمان صورت می گیرد. در مورد طلاق توافقی، همه موارد به زن و مرد و توافق بین طرفین مرتبط است و توافق خودشان تعیین کننده است. همچنین حضانت فرزند و نحوه نگهداری و مخارج و امثالهم نیز به خودشان و توافق طرفین برمی گردد. پس از توافق درخواست خود را به دادگاه صالح اعلام می کنند.
ماده ۳۱ قانون حمایت خانواده در خصوص طلاق در دوران بارداری، عنوان می کند که: ارائه گواهی پزشک ذی صلاح درمورد وجود جنین یا عدم آن برای ثبت طلاق الزامی است، مگر آنکه زوجین بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشند. اصولا این گواهی به این علت دریافت می شود که تعیین کند زوجه در موقع طلاق حامله هست یا نیست؟ همچنین حامله بودن زن در توافق بین زوج و زوجه برای طلاق توافقی مهم میباشد و باید مواردی همچون نفقه زوجه باردار و نحوه نگهداری فرزند و… مشخص گردد.
2. طلاق خلع و مبارات
خلع به معنی بخشیدن است. این نوع طلاق نیز نوعی طلاق توافقی محسوب می شود، با این تفاوت که در طلاق خلع زوجه به زوج مبلغی نیز پرداخت می کند برای رضایت او به این طلاق. به عبارت دیگر زن در ازای پرداخت مبلغی به شوهر خود، از او تقاضای طلاق و پایان زندگی مشترک را می نماید. به عبارت دیگر زن (زوجه) تمام یا بخشی از مهریه خود یا مال دیگری را به مرد (زوج) بذل می کند. این طلاق در زمره طلاق بائن است، یعنی مرد تا زمانی که زوجه از بذل خود رجوع نکرده امکان رجوع ندارد. طبق ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی، «طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقابل مالی که به وی میدهد، طلاق بگیرد؛ اعم از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن یا بیشتر یا کمتر از مهر باشد».
3. طلاق به استناد عسر و حرج
یکی از مهمترین دلایل طلاق، طلاق به دلیل عسر و حرج می باشد. در قواعد فقهی، عسر و حرج به معنی در سختی قرار گرفتن است. بر طبق ماده 1130 قانون مدنی عسر و حرج به وضعیتی گفته می شود که ادامه زندگی برای زن با سختی و مشقت همراه باشد و توانایی تحمل آن را نداشته باشد. در چنین حالتی، زن این حق را دارد که درخواست طلاق بدهد. رویه دادگاه ها بر این اساس است که برای عسر و حرج در طلاق، با دقت فراوان و با جزئیات عسر و حرج زنف متقاضی طلاق را مورد بررسی قرار می دهند. چنانچه زن بتواند ثابت کند در سختی و مشقت قرار دارد و زندگی برایش قابل تحمل نیست، این طلاق محقق میشود.
مصادیق عسر و حرج عبارت هستند از:
- عقیم بودن مرد
- جلوگیرى از بچه دار شدن
- تغییر وضعیت طبیعی مرد
- ترک انفاق
- حبس طولانی
- غیبت طولانى و ترک خانواده
- سوء معاشرت
- ضرب و جرح
- زناشویی غیرمتعارف
موارد مندرج در این قانون، مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید. علاوه بر این که دادگاه ها این حق را خواهند داشت که هر کارى که انجام دادنش براى زوجه سخت و شاق و عادتاً غیرقابل تحمل باشد را از مصادیق عسر و حرج دانسته و او را مطلقه نمایند.
عده طلاق در دوران بارداری
عده، مدت زمانی است که زن پس از طلاق باید صبر کند تا بتواند دوباره ازدواج کند. قانون مدنی در تعریف آن می گوید: عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح او منحل شده است نمیتواند شوهر دیگر اختیار کند. فلسفه وجود عده از اینجا نشات می گیرد که اگر زن بلافاصله ازدواج کند و سپس حامله بشود، در نسب و اینکه چه کسی پدر آن فرزند است شبهه بوجود می آید. عده زن باردار تا زمان به دنیا آمدن فررند او طول می کشد و پس از آن مانعی برای ازدواج مجدد ندارد.
بر اساس قانون مدنی، مدت زمان عده طلاق سه ماه میباشد و دارای انواع گوناگونی است که از جمله آن، می توان به عده وفات، عده طلاق، عده فسخ ازدواج و عده بذل مدت یا به اتمام رسیدن زمان ازدواج موقت نام برد. عده طلاق، در طلاق در دوران بارداری تا زمانی است که وضع حمل صورت بگیرد و تفاوتی نمیکند که چندماه از بارداری باقی مانده باشد.
چه کسانی عده ندارند؟
زنی که از همسرش جدا شده است، اگر 9 سالش تمام نشده باشد و همچنین زن یائسه، عده ندارد. عده نداشتن زن به این معناست که اگر چه شوهرش با او نزدیکی کرده باشد، بعد از طلاق زن باردار می تواند فوراً شوهر کند. از این بیان می توان دریافت زنی که شوهرش با او نزدیکی نکرده است نیز عده ندارد؛ اگر شوهر زنش را پیش از نزدیکی با او طلاق دهد، عده ندارد و زن می تواند بعد از طلاق فوراً شوهر کند. مسئله عده زنان، فلسفه های متعددى دارد و منحصر به مسئله انعقاد فرزند نیست؛ لذا در تمام مواردى که شرع گفته است زن باید عده نگه دارد، هرچند عقیم و نازا باشد یا رحم خود را برداشته باشد یا فرضاً چند سال است از شوهر خود جدا زندگى کند؛ در تمام این صورت ها باید عده نگهدارد»
نفقه زن حامله بعد از طلاق
نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف زن برای زندگی از جمله خوراک، مسکن و پوشاک و این قبیل که بر عهده شوهر است. بر اساس ویژگی های زن و با توجه به عرف جامعه، نفقه تعیین می شود. با قطع رابطه زوجیت و پس از طلاق، وظیفه پرداخت نفقه هم از دوش مرد برداشته می شود این در حالی است که نفقه زن حامله حتی بعد از پایان ازدواج آنها تا زمان زایمان بر مرد واجب است و پس از وضع حمل، پرداخت نفقه فرزند وظیفه پدر اوست.
حضانت فرزند بعد از طلاق زن حامله
حضانت فرزند تا هفت سالگی برای مادر است. مگر اینکه طی وکالتنامه ای بین والدین توافق دیگری شود، مادر حضانت فرزند را نپذیرد و یا اینکه یکی از شرایط سلب حضانت از مادر مانند اعتیاد او وجود داشته باشد. پس از هفت سالگی، حضانت فرزندان تا بلوغ شرعی فرزندان (دختران در 9 سالگی و پسران در 15 سالگی) با پدر خواهد بود. پس از بلوغ، انتخاب اینکه با کدام والد زندگی کنند با فرزند خواهد بود. البته اصل در مشخص نمودن حضانت فرزند، صلاح کودک است. دادگاه همواره می تواند خلاف توافق یا حتی مقرره قانونی رای صادر کند. این قانون جزو قواعد تکمیلی بوده و همواره توافق یا حتی صدور رای بر خلاف آن امکان پذیر است.
کلام آخر
حکم طلاق زن باردار همانند دیگر انواع طلاق است و از لحاظ قانونی و شرعی برای طلاق مانعی وجود ندارد. در این شرایط، برای طلاق باید به دادگاه مراجعه نمود و گواهی عدم سازش یا حکم طلاق و جدایی دریافت نمود.
