قصور و تخلف پزشکی چه مجازاتی دارد؟

امروزه داشتن اطلاعات حقوقی، یکی از مهمترین مسائل روز دنیا به شمار می رود. داشتن دانش حقوقی در امور مختلف، می تواند در مواقع ضرور بسیاری از مشکلات ما را به راحتی حل کند. بدیهی است که هر گونه ادعایی در هر دعوا و پرونده ای باید برطبق قانون با ارائه ادله اثبات دعوا، نزد محکمه به اثبات برسد. قصور پزشکی نیز از این قاعده پیروی می کند. همیشه اصل بر این است که پزشک مرتکب قصور و کوتاهی و خطا نشده است، پس باید تحقق این بی احتیاطی یا عدم مهارت به اثبات برسد.  اثبات قصور و اهمال پزشک در پرونده کیفری توسط نظریات کارشناسی پزشکی قانونی و کمیسیون نظام پزشکی، علاوه بر سایر ادله و شواهد و قرائن صورت می پذیرد. این موضوع را در نظر داشته باشید که قبل از هر اقدامی، مشاوره تخصصی با بهترین وکیل پزشکی در تهران و شهرستانها برای شما الزامی خواهد بود.

انواع قصور و تخلف پزشکی

قصور از نظر لغوی و در علم حقوق نیز به معنای کوتاهی‌کردن است. قصور پزشکی به زبان ساده و عامیانه به این معناست که پزشک از وظیفه خود سرپیچی کند. به طور کلی، همانطور که از نام این جرم پیداست قصور و تخلف پزشکی، نوعی جرم است که مخصوص پزشکان می باشد. این جرم در حکم جرم شبه عمد است.

در تعریف عامیانه، قصور و تخلف پزشکی عبارت است از بی احتیاطی و کوتاهی کردن پزشک در انجام و ظایف پزشکی خود. در این بین هرگونه فعل یا ترک فعل توسط پزشک که منجر به آسیب بیمار شود، مصداق قصور پزشکی می باشد. قصور پزشکی در شرایط زیر به وجود می آید:

• پنهان کردن حقیقت از بیمار
• مسئولیت درمان بر عهده پزشک باشد.
• تخطی پزشک از انجام وظیفه
• تخطی پزشک موجب آسیب های روحی و یا جسمی شود.
• کوتاهی در اقدامات لازم مانند تصویر برداری جهت تشخیص شکستگی
• کوتاهی در دریافت شرح حال از بیمار و یا عدم معاینه جهت تشخیص
• خطرهای درمان مانند شکستن سر سوزن هنگام جراحی در بدن بیمار
• عدم ارجاع بیمار به متخصص مربوطه
• عدم معاینه مجدد بیمار
• عدم تهیه گزارش دقیق پزشکی
• قصور جنایی مانند فوت یا صدمه شدید به بیمار
• سقط جنایی

در قانون ایران و از دید حقوقدانان و وکلا، جرایم به دسته بندی های زیر تقسیم می گردد:

عمدی

هرگاه فردی کاری را عمدا انجام دهد که باعث وقوع جرم و یا جنایتی شود.

غیرعمد یا شبه عمد

در این مورد جرم ارتکابی همراه با تقصیر است، یعنی در آن قصد فعل یا انجام کاری وجود دارد ولی قصد جرم وجود ندارد. مجازات این گونه قصور پزشکی، دیه است.

خطای محض

در این مورد مجرم بدون سو نیت قبلی و بدون تقصیر، در حالتی که نه قصد فعل و نه قصد جرم را دارد مرتکب می شود که مجازات آن، دیه است.

تقصیر

تقصیر، خود مشتمل است بر بی مبالاتی(ترک فعلی است که انجام آن ضروری است مانند انجام آزمایشات لازم قبل از عمل بیمار)، بی احتیاطی(بر اثر انجام فعلی که نباید صورت می گرفته و گرفته است به وجود می آید)، عدم مهارت(به معنای عدم دانش و تبحرعلمی لازم جهت انجام کاری تخصصی) و رعایت نکردن مقررات دولتی.

نحوه طرح شکایت قصور و تخلف پزشکی

مطابق قانون قاعده تسبیب و قاعده لاضرر، می بایست هرکسی که به دیگری خسارتی وارد می آورد، جبران نماید. به عبارت دیگر، به دلیل اینکه پزشک مرتکب قصور و تخلف پزشکی شده است مستحق تحمل مسئولیت ناشی از آن، یعنی جبران خسارت وارده بر بیمار است. لذا در بسیاری از موارد دادخواست مطالبه خسارت ناشی از قصور پزشک، جهت رسیدگی و احقاق حقوق بیمار، تقدیم محکمه می شود.

نحوه شکایت از قصور پزشک، اینگونه است که شکواییه را تنظیم و توسط دفاتر خدمات قضایی الکترونیک ثبت می نمایید. اگر به هر دلیلی امکان شکایت از پزشک برایتان مقدور نیست، می توانید از یک وکیل حاذق در شهر خودتان کمک بخواهید به عنوان مثال، اگر در شهر مشهد سکونت دارید و دچار قصور پزشکی شده اید می توان از بهترین وکیل پایه یک دادگستری در مشهد کمک خواست و توسط وکیل شکواییه را تنظیم کرد همچنین، این نکته را خاطر نشان می شویم که قصور پزشک به هر نوع و میزانی که باشد موجب طرح پرونده کیفری علیه پزشک متخلف و خاطی می گردد.

نحوه رسیدگی به قصور و تخلف پزشکی

دادسرای ویژه جرایم پزشکی، به عنوان نخستین مرحله از مراحل رسیدگی به شکایت از پزشکان انجام وظیفه می نماید. نحوه رسیدگی به قصور و تخلف پزشکی از این قرار است که در کمیسیون مربوطه، توسط گروهی از پزشکان متخصص و خبره، عملکرد پزشک متخلف و نتیجه حاصله با در نظر گرفتن تمامی جزییات مورد بررسی و تفحص قرار می گیرد. به عنوان مثال، پزشکان برتر به عنوان کارشناسان امر به تشخیص پزشکی آن دکتر توجه می نمایند. کلیه موارد از قبیل تشخیص وی، تجویز دارو و نسخه نویسی دکتر، عمل جراحی درمانی یا زیبایی که پزشک انجام داده، وضعیت بیمار و انطباق آن با اتخاذ درمان صحیح طبق نظر پزشک معالج و غیره توسط هیات مذکور، مورد رسیدگی قرار می گیرد. سپس ایشان بنا بر شور و مشورت، نظر خویش را در قالب نظریه کارشناسی تقدیم دادگاه می نمایند تا تصمیم و رای نهایی صادر گردد.

مجازات قصور و تخلف پزشکی

مجازات قصور و تخلف پزشکی شامل موارد زیر می باشند:

• طبق ماده ۴۹۵ قانون مجازات اسلامی، هرگاه پزشک در معالجاتی که انجام می‌دهد موجب تلف یا صدمه بدنی شود، ضامن دیه است. مگر آن که عمل او مطابق مقررات پزشکی و موازین فنی باشد یا این که قبل از معالجه برائت گرفته باشد و مرتکب تقصیری هم نشود. اگر اخذ برائت از مریض به دلیل نابالغ یا مجنون بودن او، معتبر نباشد یا اخذ برائت از او به دلیل بیهوشی و مانند آن ممکن نشود، برائت از ولی مریض اخذ می‌شود.
• بر اساس تبصره ماده 495 قانون مجازات اسلامی، در صورت عدم قصور یا تقصیر پزشک در علم و عمل برای وی ضمان وجود ندارد، هرچند برائت اخذ نکرده باشد.
• طبق ماده ۴۹۶ قانون مجازات اسلامی، پزشک در معالجاتی که دستور انجام آن را به مریض یا پرستار و مانند آن صادر می‌کند، درصورت تلف یا صدمه بدنی ضامن است؛ مگر آنکه مطابق ماده ۴۹۵ این قانون عمل کند.
• طبق تبصره‌ یک و دو ماده 496 قانون مجازات اسلامی نیز در موارد مزبور، هرگاه مریض یا پرستار بداند که دستور اشتباه است و موجب صدمه و تلف می‌شود و با وجود این به دستور عمل کند، پزشک ضامن نیست، بلکه صدمه و خسارت مستند به خود مریض یا پرستار است. همچنین در قطع عضو یا جراحات ایجاد شده در معالجات پزشکی، طبق ماده ۴۹۵ این قانون عمل می‌شود.

تعیین دیه برای قصور و تخلف پزشکی

تعیین دیه در قصور و تخلف پزشکی، امری تخصصی و دقیق است. تخصصی بودن این امر به دلیل حساسیت اثبات موضوع می باشد. در اکثر پرونده ها و دعاوی کیفری ناشی از جرایم پزشکی، دادگاه درصد دیه و تعیین مقدار دیه را طبق نظریه پزشکی قانونی و درصد تقصیر پزشک معین می کند، اما باید بدانید که در رویه عملی دادگاه ها، در برخی دعاوی دادگاه از نظر پزشکی قانونی تبعیت نمی کند. بدین معنی که دادگاه پزشک را به پرداخت دیه بیشتر از نظر کارشناسی و درصد قصور پزشکی محکوم می نماید.

کلام آحر

در دنیای پزشکی نیزممکن است اشتباهات بسیار زیادی رخ دهند و آسیب های جسمی، روانی و فوت را به همراه داشته باشند. قصور و تخلف پزشکی را می توان از طریق شکایت بیمار، سرپرست یا نماینده قانونی ایشان پیگیری کرد.