وجه التزام چیست؟

در این مقاله به بررسی یکی از متداولترین سوالات کاربران می پردازیم. مطابق با قانون مدنی ایران هر قراردادی که بین افراد منعقد می گردد، طرفین آن قرارداد ملزم به پایبندی به تعهدات خود می گردند.اما این در حالی است که افراد می توانند هر شرطی را که لازم می دانند در قرارداد قید نمایند تا از ایجاد مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود. عموما یکی از شروط قید شده درقراردادهای مالی وجه التزام می باشد. با ما همراه باشید تا این مورد را بررسی نماییم.

به لحاظ لغوی کلمه التزام به معنای پایبندی، ملزم شدن به امری و عهده‌ دار شدن کاری می‌باشد. اما این موضوع به لحاظ اصطلاحی، نوعی شرط ضمن عقد است که جهت ضمانت اجرا در قراردادها گنجانده می‌ شود. اگر در حال قصد انعقاد قراردادی را دارین، پیشنهاد ما به شما بهره مندی از مشاوره تخصصی با بهترین وکیل حقوقی در تهران و شهرستانهاست. وکیل با توجه به دانش و آگاهی به روز از عالم حقوق و با توجه به تجربه کافی در بررسی ئ انعقاد قراردادهای متعدد، می تواند راهنمای شما باشد. تا بدین ترتیب از ضرر و زیان احتمالی جلوگیری به عمل آید.

وجه التزام

در ابتدای مقاله به بررسی لغوی و اصطلاحی التزام پرداختیم. در این بخش وجه التزام را بررسی می کنیم. طرفین هر قراردادی برای تحکیم تعهدات و تضمین اجرای قرارداد از سوی هر دو طرف به صورت شرط در ضمن عقد مبلغی را معین می کنند. تا چنانچه هریک از آن دو طرف از انجام تعهدات کوتاهی کرد محکوم به پرداخت آن مبلغ به طرف مقابل گردد. در علم حقوق این مبلغ را اصطلاحا وجه التزام می نامند.

این شرط برای جلوگیری از ضرر و زیان های ناشی از عدم انجام تعهدات طرف مقابل قید می شود. به زبان ساده تر این شرط در مواقعی استفاده می شود که یکی از طرفین قرارداد تعهدات خود را انجام ندهد. یا با تاخیر آن را انجام دهد. در این صورت به موجب شرط وجه التزام می بایست مبلغی را که از قبل تعیین شده است را به طرف دیگر بپردازد.

ماهیت وجه التزام در قانون

ماهیت قانونی وجه التزام چیست؟ در ماده 230 قانون مدنی میخوانیم که اگر در ضمن معامله شرط شود که در صورت تخلف متخلف مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید، حاکم نمی تواند او را به بیشتر یا کمتر از آن چه که ملزم شده است محکوم کند.

پس در میابیم، در مواردی که وجه التزام بابت تاخیر در انجام تعهد در نظر گرفته شود، فرد متخلف علاوه بر انجام تعهد اصلی ملزم است وجه مذکور قراردادی را به طرف مقابل بپردازد. همانطور که در ماده 230 دیدیم، دادگاه نیز ملزم است او را به پرداخت همین مبلغ در حق طرف دیگر، محکوم نماید.

انواع وجه التزام

در دو صورت یمیتوان از وجه التزام استفاده نمود. یا به عبارتی، متعهد به دو صورت ممکن است از تعهد خود تخلف کند. این دو صورت عبارت اند از:

• متعهد به کلی تعهد خود را انجام ندهد: در این صورت ممکن است در قرارداد یک مبلغ به عنوان خسارت عدم انجام تعهد و وجه مذکور تعیین شود. به این خسارت عدم انجام تعهد می گوییم.
• متعهد تعهد خود را با تأخیر انجام دهد: در این صورت ممکن است در قرارداد برای هر روز تأخیر مبلغی به عنوان وجه مذکور تعیین شود. به این خسارت تأخیر در انجام تعهد می گوییم.

نحوه تعیین وجه التزام در قراردادها

تا به اینجا با معنا و مفهوم لغوی، ماهیت قانونی و انواع وجه التزام آشنا شدیم. در این بخش بر آنیم تا نحوه و نکات مهم تعیین این وجه را بررسی کنیم. این نکات به شرح زیر است:

• این وجه را می توان در تمام قراردادهای مالی جزو شروط ذکر نمود. همچنین می توان در قراردادهای تملیکی مانند خرید و فروش و همچنین عقد بیع که به موجب آن مالکیت مالی از یک طرف به طرف دیگر قرارداد منتقل می شود نیز شرط نمود.
• مهم ترین نکته در نحوه تعیین آن توافق طرفین می باشد. یعنی هر دو با مبلغ جریمه موافقت نمایند. در این صورت اگر تعهدات به موقع انجام نشود و یا اصلا انجام نشود طرف مقابل می تواند مبلغ آن را مطالبه نماید.
• برای دریافت این وجه التزام اثبات ورود ضرر لازم نیست. به عبارتی خواهان فقط باید ثابت کند که طرف متخلف تعهدات قراردادی خود را انجام نداده است.

تفاوت وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه چیست؟

با توجه به قاعده ی لازم الاجرا بودن قراردادها، تمامی شروط مندرج در متن آنها نیز لازم الاجرا خواهد بود. همانطور که می دانید عدم پرداخت مبلغ قرارداد در سررسید معین می تواند ضرر ها و خسارت هایی برای طرف مقابل به همراه داشته باشد. در چنین مواردی بهترین راهکار قانونی جهت جبران خسارت وجه التزام می باشد. در این بخش به منظور سخن پایانی تفاوت این وجه را با خسارت تاخیر تادیه بررسی می کنیم. از همراهی شما سپاسگزاریم.

این تفاوت ها از قرار زیر است:

• وجه التزام، نظیر وجه التزام عدم تنظیم سند، باید حتما، با توافق طرفین، تعیین شود و مبلغ آن، نمی تواند توسط قاضی تغییر کند.
• خسارت تاخیر تادیه، نیاز به پیش بینی در قرارداد ندارد. در صورت اثبات وجود ضرر ناشی از عدم انجام تعهد یا تاخیر در آن، توسط قاضی تعیین می شود.
• مبلغ این وجه، توسط طرفین، معلوم می شود.
• این مبلغ با نرخ روز، تغییری نمی کند. مگر اینکه این امر در قرارداد شرط شود.
• مبلغ خسارت تاخیر تادیه، با توجه به شاخص بانک مرکزی و به نرخ روز، تعیین می گردد.