عقد بیع چیست؟ نکات مهم آن ⚖️【آپدیت 1403】

عقد بیع چیست یکی از سوالاتی است که در مورد این قرارداد پرسیده می شود. در این رابطه مواردی مانند بیع یعنی چه، شرایط صحت عقد بیع، ارکان عقد بیع و ثمن در عقد بیع مطرح می شوند. به همین دلیل ما قصد داریم در این خصوص صحبت کنیم. بیع به عنوان یک نوع قرارداد برای واگذاری مال به دیگری شناخته می شود که در فقه و حقوق مدنی ایران نیز به صورت های مختلفی تعریف شده است. شرایط لازم برای عقد بیع، ارکان آن، موارد بطلان و انحلال آن باید مورد بررسی قرار بگیرند.

ممکن است شما در این خصوص سوالاتی داشته باشید و بخواهید با بهترین وکیل پایه یک دادگستری کرج مشورت کنید. در این صورت وکیل باتجربه می تواند شما را به بهترین شکل ممکن راهنمایی کند. ما در وکیل از ما قصد داریم از طریق معرفی وکلا، مسیر های ساده تری برای دستیابی به نتیجه به شما نشان دهیم. در خصوص قراردادهایی مانند بیع که در فقه و قانون از آنها یاد شده است، آشنایی با شرایط و ارکان آنها می تواند به ما در درک بهترشان کمک کند.

عقد بیع چیست؟

اینکه عقد بیع چیست و چه کاربردی دارد را در این مطلب شرح خواهیم داد. بیع به معنی داد و ستد و خرید و فروش است و عقد بیع نیز یک نوع قرارداد است که بر اساس آن مالی در ازای مال دیگر به فردی واگذار می شود. در این صورت فرد مالکیت آن را به خریدار در ازای دریافت پول انتقال خواهد داد. به محض اینکه این قرارداد منعقد شود، اثر حقوقی آن محرز می باشد.

پرداخت ثمن و دریافت مثمن از اصول قرارداد بیع می باشد و بر اساس ماده 338 قانون مدنی بیع درواقع تملک عین است به عوض معلوم! موضوعی که بر اساس آن قرارداد بیع وضع می شود باید عقلایی و مشروع باشد. در صورتی که این خرید و فروش و داد و ستد ارتکاب جرم محسوب شود، قرارداد برابر با قانون باطل می شود.

موارد مختلفی می توانند به عنوان موضوع بیع در نظر گرفته شود. خودرو، ملک، زمین و … از این دست هستند؛ حتی این امکان وجود دارد که اموال غیر مادی نیز موضوع عقد بیع باشند مانند حق تالیف، سرقفلی مغازه، آرم تجاری و آرم های صنعتی؛ اما در صورتی که ثمن صوری باشد مانند فروش یک ملک در ازای دریافت یک شاخه گل، به آن عقد هبه گفته می شود.

شرایط لازم برای عقد بیع چیست؟

همانطور که در بخش عقد بیع چیست، ذکر شد این نوع قرارداد در فقه و قانون قابل استناد است. بدین منظور در ماده 190 قانون مدنی شرایطی برای عقد بیع ذکر شده‌است که عبارتند از:

• اهمیت قصد طرفین و رضایت آنها: مقصود و رضایت طرفین در عقد بیع بسیار اهمیت دارد؛ چراکه بر طبق ماده 339 قانون مدنی مشتری و بایع باید رضایت و توافق برای عقد قرارداد داشته باشند.
• شرط اهلیت طرفین معامله: فروشنده (بایع) و مشتری باید در خصوص معامله یک ملک یا مال دارای تملک و اهلیت باشند تا بتوانند یک مال را معامله کنند.
• بستن قرارداد بر سر موضوعی مشخص و معین: طرفین باید در عقد بیع بر سر یک موضوع مشخص و معین معامله را انجام دهند و این موضوع باید واحد در نظر گرفته شود.
• مشروع بودن معامله: مشروع بودن معامله به این مورد اشاره دارد که موضوع بیع باید با قانون همسو باشد و در واقع ممنوع نباشد.

با توجه به شروط ذکرشده باید این موارد در هنگام عقد قرارداد مد نظر طرفین قرار بگیرند. تنها در این صورت است که قرارداد بیع دارای وجه قانونی است و مشروع می باشد.

ارکان عقد بیع کدامند؟

در ادامه بحث اینکه عقد بیع چیست باید در خصوص ارکان آن نیز صحبت کنیم. اگر بخواهیم به ارکان عقد بیع اشاره کنیم، باید موارد زیر را ذکر کنیم:

• رکن ایجاب و قبول: این رکن قصد طرفین را از معامله نشان می دهد.
• رکن خریدار و فروشنده: خریدار و فروشنده طرفین این قرارداد هستند.
• یک مال برای فروش: در عقد بیع یک مال برای فروش توسط بایع یا همان فروشنده ارائه می شود.
• ثمن معامله: منظور از ثمن معامله، بهای آن است که در ازای دریافت مال از سوی مشتری پرداخت می شود.

شرایط بطلان قرارداد بیع

حال که در خصوص اینکه عقد بیع چیست و ارکان آن کدامند، صحبت شد باید در خصوص شرایط بطلان آن نیز مواردی را ذکر کنیم. شرایط باطل شدن عقد بیع عبارتند از:

• در صورت معامله با افراد محجور بدون اجازه سرپرست قانونی آنها
• معامله با فرد در حالت بیهوشی یا مستی
• در صورت معامله با شخص ورشکسته
• عقد قرارداد با وکیل که خارج از اختیارش عمل کند.
• معامله فضولی مگر اینکه با اجازه مالک انجام شود.
• عقد قرارداد در خصوص مالی که مالیت و منفعت عقلایی نداشته باشد و بایع نتواند آن را تحویل مشتری دهد!
• عقد قرارداد در خصوص مالی که ممنوع باشد مانند املاک وقفی، مال مرهون، عتیقه و …
• معامله ای که در آن عین مشخص نباشد.

کلام آخر

ما در این مقاله به اینکه عقد بیع چیست پرداختیم و به مواردی مانند شرایط قرارداد، ارکان و شرایط بطلان آن اشاره کردیم. این نوع قرارداد در فقه و قانون شناخته شده‌است و می توان از طریق آن اقدام به معامله کرد. به محض نوشتن قرارداد، عقد بیع جنبه حقوقی پیدا می کند. به همین دلیل باید به ارکان و شرایط آن دقت داشته باشید تا مشکلی در این خصوص برای شما ایجاد نشود. در این خصوص مشورت با وکیل حاذق می تواند مفید واقع شود.