آثار عدم حضور در دادگاه چیست؟
هنگامی که یک دادخواست به دادگاه ارائه می شود، بعد از طی مراحل عرفی زمان حضور طرفین دعوا در جلسه مشخص می گردد. بر اساس این موضوع، لازم است خواهان و خوانده در مهلت مقرر در دادگاه حاضر شوند. از این طریق به دفاع از اظهارات خود بپردازند، اما غیر قابل چشم پوشی است که ممکن است شرایطی ایجاد شود که طرفین نتوانند در دادگاه حضور یابند. در همین ابتدا، باید بگوییم که عدم حضور طرفین در دادگاه عواقبی را به دنبال دارد. اگر طرفین نتوانند در دادگاه حاضر شوند، باید یا وکیل تعیین کنند یا برای تنظیم لایحه اقدام کنند و آن را در اولین جلسه دادگاه ارائه دهند. عدم حضور طرفین در اولین جلسه دادگاه، ممکن است باعث صدور رای به ضرر آن‌ها شود.
آثار و عواقب عدم حضور در دادگاه
عدم حضور در دادگاه چه آثار حقوقی دارد؟ ماده ۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی را با عنوان عذر موجه عدم حضور وکیل در دادگاه ذکر کرده است. اگر طرفین دعوا، بدون رعایت هیچ کدام از شرایط عدم حضور و داشتن عذر موجه در دادگاه حاضر نشوند، حقوق آن‌ها تحت الشعاع قرار می گیرد. البته در این بین، باید بگوییم که عدم حضور خوانده یا خواهان مانع صدور رای نیست. این بدان معناست که قاضی می تواند رای را به صورت غیابی صادر کند. البته این موضوع ممکن است به ضرر آن ها تمام شود. از آثار مهم در این بحث، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اگر خواهان در جلسه دادگاه حاضر نشود و نسبت به تعیین وکیل یا ارسال لایحه اقدامی نکند، ممکن است دادگاه درخواست او را ابطال نماید.
- خواهان باید مجددا طرح دعوی کند.
- همچنین عدم حضور شاهد، ممکن است منجر به جلب او شود.
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، پس از ارائه دادخواست به دادگاه حقوقی زمان رسیدگی آن در قالب ابلاغیه به طرفین دعوا یعنی خواهان و خوانده اعلام می گردد. علاوه بر آن، ممکن است در این ابلاغیه زمان و مکان حضور هم ذکر شده باشد که در این صورت به آن احضاریه گفته می شود. بنابراین، هریک از طرفین باید در دادگاه حاضر شوند یا با ارائه اسناد و مدارک به دفاع از خود بپردازند. عدم حضور در دادگاه از جانب طرفین، ممکن است تاثیرات حقوقی مهمی مانند صدور حکم غیابی داشته باشد. در نتیجه، حضور دو طرف دعوا در دادگاه اجباری است.
عواقب عدم حضور شاهد در دادگاه
عدم حضور شاهد در دادگاه چه عواقبی به همراه دارد و قانون در این مورد چه می گوید؟ موارد قانونی مرتبط با این موضوع از قرار زیر است:
- بر اساس ماده 204 آیین دادرسی کیفری، بازپرس به تشخیص خود با معرفی شاکی به تقاضای متهم و یا حسب اعلام مقامات ذی ربط، شخصی که حضور یا تحقیق از وی را برای روشن شدن موضوع ضروری تشخیص دهد، برابر مقررات احضار می کند.
- تبصره 1 این قانون بیان می‌کند، در صورتی که شاهد یا مطلع برای عدم حضور خود عذر موجهی نداشته باشد، جلب می شود؛ اما در صورتی که عذر موجهی داشته باشد و بازپرس آن عذر را بپذیرد، مجدداً احضار و در صورت عدم حضور جلب می شود.
- بر طبق تبصره 2 این ماده، درصورتی که دلیل پرونده منحصر به شهادت شهود و مطلعان نباشد، تحقیق از آنان می تواند به صورت الکترونیکی و با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی به عمل آید.
موارد امکان عدم حضور در دادگاه
در چه مواردی عدم حضور در دادگاه تحقق می یابد؟ در پاسخ به این سوال، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- طرفین دعوا، می توانند اقدام به تعیین وکیل برای حضور در جلسه دادگاه نمایند. در این موارد می توان از بهترین وکیل نیشابور، تهران یا دیگر شهرها کمک گرفت. در این صورت، به حضور خودشان در دادگاه نیازی نیست. جز در مواردی خاص مانند سوگند در دادگاه.
- شرط دیگر عدم حضور در جلسه رسیدگی، تنظیم لایحه و تقدیم آن به دادگاه است. به وسیله این لایحه، طرفین می توانند توضیحات خود را به صورت مکتوب به دادگاه ارائه دهند. در این صورت، دادگاه به استناد دفاعیات وکیل یا لایحه تقدیمی از طرف موکلحکم را صادر می کند. البته که این رای غیابی نیست. به عبارتی می توان گفت که این رای، حضوری محسوب می شود.
- ممکن است طرفین برای عدم حضور در جلسه، عذر موجهی داشته باشند که با توجه به آن ها، می توانند در دادگاه حاضر نشوند.
عذر موجه برای عدم حضور در دادگاه
ماده ۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی را با عنوان عذر موجه عدم حضور وکیل در دادگاه ذکر کرده است. این دلایل درباره خواهان و خوانده صدق می کند. به عبارتی، اگر هریک از طرفین با این دلایل موجه نتوانند در دادگاه حاضر شوند، جلسه رسیدگی تمدید می شود. این دلایل به شرح زیر است:
- فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه اول طرفین یا وکیل آن ها. قرابت نسبی به سه طبقه تقسیم می شود که هر طبقه نیز درجاتی دارد. طبقه اول پدر، مادر، فرزندان و نوه‌ها هستند. در طبقه دوم اجداد، خواهر، برادر و فرزندان آن‌ها قرار می گیرند. درجه اول از طبقه دوم شامل اجداد، برادر و خواهر است. همچنین فرزندان آن ها در درجه دوم قرار خواهند گرفت.
- بیماری هر یک از طرفین یا وکیل به صورتی که حرکت کردن برای آن ها دشوار باشد.
- رخ دادن حوادثی مانند سیل، زلزله و هر رخدادی که خارج از اختیارات طرفین باشد.
کلام آخر
عدم حضور خواهان و خوانده بدون عذر موجه و بدون ارسال لایحه یا وکیل؛ باعث ابطال دادخواست می شود و خواهان باید مجدد اقدام به طرح دعوا نماید. علاوه بر این، در صورت عدم حضور شاهد در دادگاه، جلب وی را به همراه خواهد داشت.
