نحوه و شرایط بازجویی از متهم چگونه است؟

این مقاله در ارتباط با مراحل و چگونگی بازجویی از متهم در قانون و حقوقی است که برای متهم قائل هستیم. باید بدانید که در قانون آیین دادرسی کیفری، هنگامی که جرمی رخ می دهد و دادگاه، به واسطه کشف جرم، توسط ضابطین قضایی یا به واسطه ثبت شکایت شاکی خصوصی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، از رخداد آن، مطلع می گردد. مرحله تحقیقات مقدماتی، جهت:

• رسیدگی به پرونده
• تعقیب متهم
• کشف گستره دامنه جرم
• در نهایت، ارسال پرونده به دادگاه، جهت صدور حکم مجازات مرتکب

در دادسرا، آغاز می گردد. یکی از مراحلی که در تحقیقات مقدماتی پیش رو داریم، بازجویی از متهم است که هماطور که گفتیم موضوع مورد بررسی ماست. در این بحث باید بدانید که متهم فردی نیست که به دلیل اتهام وارده بر او، قانون خودش را محق بداند تا بدترین تادیب را سزاوارش کند. شاید در گذشته چنین مجازاتی بر متهم اعمال می شد. حتی در مواردی این اعمال خشونت و گاهی اعمال زور، به حدی بود که متهم وادار به اقرار اعترافات دروغین می گشت. اما امروزه قانون حامی متهم است. با ما به جهت بررسی بیشتر این موضوع همراه باشید.

جهت مطالعه بیشتر در باب دانستنی های حقوقی کلیک کنید: فرجام خواهی از احکام دادگاه

بازجویی از متهم

وقتی از بازجویی از متهم صحبت می کنیم، دقیقا از چه می گوییم؟ این اولین قدم در این بحث است. باید بگوییم که همانطور که در قسمت ابتدایی نیز به اختصار اشاره کردیم، بازجویی که باید، بر اساس شرایط و قانون بازجویی از متهم، یعنی قانون آیین دادرسی کیفری، صورت گیرد، یکی از مراحل تحقیقات مقدماتی در خصوص جرم رخ داده است. این بازجویی در بر دارنده پرسش سوالات واضح و بدون ابهام، پیرامون جرم و مسائلی که به کشف جرم کمک می کند، می باشد.

اما نکته ای که بیش از هر چیز دیگری در این بحث حائز اهمیت است، آن است که با توجه به حساسیت این امر و تاثیری که در کشف جرم و رسیدن به حقیقت دارد، باید، کاملا، مطابق قانون بازجویی از متهم، صورت گیرد. به عبارتی حقوق متهم باید، در انجام آن، رعایت شود. در غیر این صورت، انجام بازجویی، از لحاظ قانونی، امکان پذیر نمی باشد.

بازجویی از متهم در قانون

مراحل بازجویی از متهم

در بازجویی از متهم چه مراحلی پیش روی اوست؟ باید بگوییم طبق روال قانونی مراحلی از قرار زیر را برای متهم متصور می شویم:

• در مواردی که متهم، هنگام وقوع جرم، دستگیر نشده، ابتدا باید، به موجب ابلاغ احضاریه، از او، برای حضور در دادسرا، دعوت به عمل آید.
• در شرایطی که متهم، بدون عذر موجه، در جلسه حاضر نگردد یا در صورتی که یکی از موارد ماده 180 قانون آیین دادرسی کیفری، نظیر عدم دسترسی به متهم، به علت مشخص نبودن آدرس و اقامتگاه او و به نتیجه نرسیدن مقام تحقیق، برای یافتن آدرس، وجود داشته باشد، متهم، جلب می شود.
• متهم باید، حداکثر، ظرف 24 ساعت، به مقام تحقیق که می تواند بازپرس، جانشین او و دادیار باشد، تحویل گردد.
• در شروع بازجویی، باید، به متهم، تفهیم اتهام گردد. به او تذکر داده شود، مراقب اظهارات خود باشد. همچنین، حقوق قانونی او، نظیر حق برخورداری از وکیل یا امتناع از صحبت، تا زمان حضور وکیل یا ارجاع پرونده به دادگاه، به او، گفته شود. در نظر بدارید که این موضوع که اقرار یا همکاری موثر متهم، در تخفیف مجازات جرم ارتکابی تاثیر دارد نیز به وی، تفهیم گردد.
• بازجویی، باید، غیر علنی و انفرادی صورت گیرد؛ مگر در جرایمی که قابل گذشت هستند. د
• ادسرا، به صورت ترافعی، اقدام به رسیدگی به آن ها و ارجاع امر، به مرجع صالح برای صلح و سازش می نماید. در این صورت نیز، بازجو، نباید، اجازه مداخله متهمین، در صحبت های یکدیگر را بدهد.
• قبل از شروع بازپرسی، باید، تمام اوراق هویتی و اطلاعات مندرج در برگه بازجویی، توسط بازپرس، به دقت، مطالعه شده و اسم، آدرس، نام پدر، کد ملی و تمامی اطلاعات، با متهم، چک گردد و به طور دقیق، از او، پرسیده شود.
• بازجو باید، سوالات بازجویی را به طور صریح و واضح، بدون الفاظ موهوم یا تهدید آمیز، از متهم، شهود یا مطلعین بپرسد.
• پاسخ متهم یا شهود و مطلعین را صریح و واضح، در صورت مجلس، قید نماید.
• از آن ها، بخواهد، پس از مطالعه، ذیل برگه را امضا و اثر انگشت نمایند.

حقوق متهم در بازجویی

در حسن بازجویی از متهم برای وی حق و حقوقی با توجه به قانون حاکم بر ایران تعیین می شود. این حق و حقوق عبارت اند از:

• دریافت ابلاغ احضاریه، قبل از جلب او، مگر اینکه موارد مندرج در ماده 180 قانون آیین دادرسی کیفری، نظیر سالب حیات بودن مجازات جرم یا عدم دسترسی به آدرس متهم، پس از تحقیق، موجود باشد.
• تفهیم اتهام به متهم و تفهیم حقوق قانونی وی به او.
• حضور مقام تحقیق، نزد متهم، برای انجام بازجویی، در مواردی که متهم، بیمار بوده یا کهولت سن دارد. یا به هرعلتی که موجه باشد، امکان حضور در نزد مقام تحقیق را برای انجام بازجویی نداشته باشد.
• سکوت او در پاسخ به سوالات بازجو تا روز ارجاع پرونده به دادگاه .
• داشتن وکیل همراه، در روز بازجویی و امتناع از صحبت تا حضور وکیل.
• نوشتن پاسخ سوالات بازجو، توسط خود متهم، در صورت باسواد بودن و تمایل به این امر.
• داشتن مترجم، برای متهمینی که قادر به صحبت به زبان فارسی نیستند.
• داشتن مترجم مسلط به زبان اشاره برای افراد کر و لال

بازجویی از متهم در حضور وکیل

در این بخش به منظور سخن پایانی در بحث بازجویی از متهم به حضور وکیل برای وی اشاره می کنیم. در قسمت قبل حق و حقوق متهم را جین بازجویی بررسی کردیم. اضافه بر آنچه گفتیم، حق بهره از یک وکیل نیز یکی دیگر از مهمترین مسائلی است که در ارتباط با نحوه و شرایط بازجویی از متهم مهم می باشد.

بر اساس ماده 48 قانون آیین دادرسی کیفری با شروع روند، متهم می تواند تقاضای حضور وکیل نماید. وکیل باید با رعایت و توجه به محرمانه بودن تحقیقات و مذاکرات، با شخص تحت نظر ملاقات نماید و وکیل می تواند در پایان ملاقات با متهم، که نباید بیش از یک ساعت باشد ملاحظات کتبی خود را برای درج در پرونده ارائه دهد. البته ناگفته نماند که این ماده دارای تبصره ای نیز میباشد و تبصره ی آن به شرح زیر است:

در جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی و همچنین جرائم سازمان‌یافته که مجازات آنها مشمول ماده 302 این قانون است، در مرحله تحقیقات مقدماتی طرفین دعوی، وکیل یا وکلای خود را از بین وکلای رسمی دادگستری که مورد تایید رئیس قوه‌قضائیه باشند، انتخاب می‌نمایند. اسامی وکلای مزبور توسط رئیس قوه‌قضائیه اعلام می‌ گردد.