بررسی مدت مرخصی استحقاقی یا سالانه کارگران در قانون کار

اگر کارمند باشید، یا در خانواده و میان دوستان، با کارمند و کارگری در ارتباط باشید،قطعا تا به امروز قانون کار به گوشتان خورده است. یکی از بحث های مهم در این قانون مرخصی است. در قانون کار، مرخصی‌های مختلفی ارائه می شود. یکی از مرسوم‌ترین و پرکاربردترین آنها، مرخصی استحقاقی یا سالانه است. این امر بدیهی است که در کنار کار مفید و انجام خواسته کارفرما، همه کارمندها و کارگرها در طول سال به چند روز دوری از کار احتیاج دارند تا به کارهای شخصی خود برسند یا به مسافرت بروند. این مرخصی پاسخی مناسب به نیاز اکارمندان و کارگران محترم است. در حقیقت این مرخصی، یکی از انواع مرخصی ها است که به همه افرادی که تحت قانون وزارت کار فعالیت می‌کنند، تعلق می‌گیرد.

در کل، به موجب اصل 43 قانون اساسی، شکل، محتوا و ساعات کار، باید به گونه ای باشد که هر فرد، علاوه بر تلاش شغلی، فرصت و توان کافی برای خودسازی معنوی، سیاسی و اجتماعی را داشته باشد. بنابراین، در قانون کار جمهوری اسلامی ایران و  قانون مدیریت خدمات کشوری، روزهایی برای هر فرد شاغل، به عنوان مرخصی در نظر گرفته شده است.

مرخصی استحقاقی یا سالانه

در ابتدا برای تعریف این مرخصی باید بگوییم که مطابق با ماده ۶۲ قانون کار، مرخصی استحقاقی یا سالانه روزهایی در ماه را شامل می شود که به انتخاب خود شخص شاغل، بدون آنکه از حقوق او مبلغی کسر شود، می تواند در محل کار خود غیبت کند. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، تمامی مشمولان این قانون شامل کارگران و کارمندان بخش خصوصی از آن برخوردار می­ شوند. در این مرخصی موارد زیر حائز اهمیت است:

• میزان مرخصی استحقاقی فصلی بر حسب ماه های کارکرد تعیین می شود.
• قسمت انتهایی ماده ۶۴ قانون کار که میگوید: برای کار کمتر از یک سال، مرخصی مزبور به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می شود.

در صورت نیاز به منظور احقاق حقوق خود در پایان قرارداد کاریتان، می توانید از مشاوره با وکلا برتر مجموعه وکیل از ما، که در این حوزه تخصص و تجربه کاری موفق دارند، بهره مند گردید.

مدت زمان مرخصی استحقاقی یا سالانه

استفاده از مرخصی استحقاقی یا سالانه تا حدودی به نظر کارفرما بستگی دارد. به عنوان مثال، در شرکت های خصوصی و دولتی گاهی بعضی از کارفرمایان پرسنل را مجبور به استفاده از مرخصی ها می­ کنند. در صورت عدم استفاده به جز۹ روز آن بقیه مرخصی ها از بین می­ رود. این مدت زمان به دو دسته کلی از قرار زیر تقسیم می شود:

• مرخصی استحقاقی یا سالانه برای هر کارگر یا کارمند به میزان دو روز و نیم در ماه محاسبه می شود. در سال مجموعا ۱۹۲ ساعت و معادل ۲۶ روز در یک سال می شود. افراد می توانند ۹ روز از این ۲۶ روز را ذخیره کنند و در سال بعد از آن استفاده کنند. یا این­که در پایان سال در صورتی که از مرخصی‌های خود استفاده نکرده باشند، پول آن را از کارفرمای خود دریافت کنند.
• همچنین مدت زمان مرخصی استحقاقی در مشاغل سخت و زیان آور ۳ روز در ماه و معادل ۵ هفته در سال است. این مرخصی باید در نوبت شش ماه اول و شش ماه دوم سال استفاده شود. تشخیص چگونگی کارهای سخت و زیان آور طبق آیین نامه مربوطه و به تشخیص کمیته مختص این کار و نحوه ی کار آن در آیین نامه صورت می گیرد.

در سایت حقوقی وکیل از ما، بر آنیم تا با بالابردن سطح آگاهی کاربران، از بروز مشکلات احتمالی که بیشتر به دلیل عدم آگاهی از قوانین حاکم است، جلوگیری به عمل آوریم. به منظور مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید: دانستنی های حقوقی

انواع مرخصی استحقاقی یا سالانه

بعد از بررسی مرت زمان این نوع از مرخصی، حال می خواهیم انواع آنرا بررسی کنیم. مرخصی استحقاقی یا سالانه انواع مختلفی دارد. با توجه به شرایط کارمند یا کارگر، نوع این مرخصی تعیین می شود. این انواع به شرح زیر است:

• مرخصی ساعتی: این نوع از مهم‌ترین و پرکاربردترین انواع مرخصی استحقاقی است. همه افراد شاغل می‌توانند با توافق کارفرمای خود در طول روز ۲ الی ۶ ساعت از محل کار خارج شوند و دوباره به آن بازگردند. اما اگر مدت زمان مرخصی ساعتی بیشتر از ۶ ساعت در روز شود، به‌عنوان مرخصی روزانه در نظر گرفته خواهد شد.
• مرخصی پاس شیر: این مرخصی، نوعی دیگری از مرخصی استحقاقی مخصوص مادرانی است که نوزاد زیر ۲ سال دارند. به عبارتی هر مادر می‌تواند در هر سه ساعت، نیم ساعت از محیط کار خارج شود و نوزاد خود را شیر بدهد. این نکته را هم باید مد نظر داشت که، تا پایان ۲ سالگی نوزاد، ‌این امکان وجود دارد که مادر هر روز یک ساعت زودتر محل کار خود را ترک کند.

ذخیره مرخصی استحقاقی یا سالانه

گاهی افراد به دلایل گوناگون فرصت استفاده از مرخصی خود را پیدا نمی‌کنند. یا تصمیم می گیرند به جای استفاده از مرخصی های خود هزینه اش را از کارفرمای خود دریافت نمایند. طبق ماده ۶۶ قانون کار، کارگر می‌تواند ۹ روز از مرخصی استحقاقی یا سالانه خود را ذخیره کند. اما کارمند یا کارگر باید این نکته را مد نظر بدارند که حتی اگر از مرخصی استفاده نکند، بیشتر از ۹ روز آن به سال بعد منتقل نخواهد شد.

پیشتر به این نکته اشاره شد که مرخصی ها تا حدودی به نظر کارفرما بستگی دارند. تعیین توافقات با کارفرما در ارتباط با حقوق و اعمال مرخصی ها می تواند در قرارداد کاری کارمند و کارگران آورده شود. در نتیجه به این عزیزان توصیه می کنیم، در تنظیم قرارداد کار دقت کافی و لازم را داشته باشند.

نکات حقوقی مرخصی استحقاقی یا سالانه

همان‌گونه که از نام مرخصی استحقاقی یا سالانه مشخص است، این نوع مرخصی یکی از حقوق اصلی نیروهای کار است. در این نوع مرخصی، تمام حق و حقوق کارگر بدون هیچ‌گونه کسری از سوی کارفرما باید پرداخت شود. مدت زمان مرخصی استحقاقی هم همانطور که ضمن این مقاله گفته شد، ۲ روز و نیم به‌ازای هر ماه کاری است. اما اگر فرد در یکی از مشاغل سخت فعالیت کند، به‌ازای هر ماه ۳ روز مرخصی استحقاقی به او تعلق می گیرد. در این بخش به منظور جمع بندی و سخن پایانی، برخی از قوانین مهم را در این بحث ارائه می دهیم:

• بر اساس قانون کار، روزهای تعطیل جزء مرخصی ساعتی محسوب نمی‌شوند. یعنی کارفرما نباید آن‌ها را از مرخصی سالانه افراد کسر کند.
• اگر کارگر از سمت خود استعفا دهد، دستمزد مرخصی ذخیره او از بین می رود.
• امکان تمدید مدت زمان مرخصی با توافق کارفرما وجود دارد.
• اگر فرد شاغل در زمان مرخصی بیمار شود، می‌تواند از هنگام شروع بیماری برای خود مرخصی استعلاجی رد کند. به عبارتی وی با اینکار مرخصی استحقاقی خود را حفظ می کند.
• در‌صورت ایجاد اختلاف میان کارفرما و کارمند، نظر اداره کار برای تأیید زمان مرخصی افراد ملاک قرار می‌گیرد.