حضانت فرزند نامشروع بر عهده کیست؟
یکی اصلی ترین وظایفی که هر پدر و مادری در قبال فرزند خود دارند، حضانت آنها است. طبق همان اظهارات، حضانت به معنی مراقبت از فرزندان است و این مراقبت و محافظت، به دو نوع جسمی و عاطفی می باشد. باید بدانید که حضانت از نظر حقوقی هم حق والدین می باشد و هم جزو وظایف آنها محسوب می گردد. حضانت فرزند نامشروع و آثار حقوقی آن با توجه به قوانین حاکم بر ایران چگونه است. قانون‌گذار بر اساس ماده 632 قانون مجازات اسلامی، رابطه نامشروع میان زن و مرد را به صورت زیر تعریف می کند:
«هنگامی که زن و مردی که با یکدیگر رابطه زوجیت ندارند، دست به عمل نامشروعی از قبیل کارهایی نظیر بوسیدن (تقبیل) و هم بستری (مضاجعه) و یا عملی که نفی کننده عفت طرفین باشد بزنند، طبق قانون جمهوری اسلامی به شلاق تا 99 ضربه محکوم خواهند شد. اگر این رابطه نامشروع با اکراه همراه باشد، تنها فرد اکراه کننده تعزیر می شود.»
حضانت فرزند نامشروع
منظور ما از فرزند نامشروع در بحث حضانت فرزند نامشروع چیست؟ باید بگوییم فرزندی که از طریق زنا و رابطه نامشروع و در خارج از قالب ازدواج به دنیا می‌آید، ولد زنا نامیده می شود. یا به عبارتی، این فرزندان نامشروعند. با توجه به اینکه غالبا موارد قانونی در کسور ما بر پایه شرع و اسلام می باشد، لازم به ذکر است که آیات بسیاری در قرآن کریم آمده اند که دلالت بر مذمت ولد زنا دارند. علاوه بر آن، این عمل در شرع حاکم بر کشور ما، جزو گناهان کبیره و نابخشودنی محسوب می گردد.
ماده 1167 قانون مدنی ایران، در باب حضانت فرزند نامشروع اذعان می دارد که کودک متولد از زنا به زناکار منتسب نمی باشد. این بدین معناست که این فرزند، از حقوق قانونی فرزند مشروع بهره‌مند نیست. ولی نکته ای که در این حضانت وجود دارد، آن است که دیوان عالی کشور در طول سال های اخیر، یک رای وحدت رویه در ابن باب صادر نموده است. امروزه به موجب این رای وحدت رویه، مسئله حضانت فرزند از روابط زنا تعیین تکلیف می گردد.
این رای وحدت رویه که همچون قانون لازم الاجرا می باشد، در این مورد اذعان می دارد که اصولا میان کودک مشروع و کودک نامشروع به لحاظ حقوق و تکالیف تفاوتی وجود ندارد. این رای وحدت رویه عنوان می دارد که در این موضوع، تنها رابطه توارث یا ارث بردن بین طفل نامشروع با والدینش منتفی خواهد بود. پس نتیجه می گیریم که پدر و مادر نامشروع، حق و وظیفه حضانت فرزند نامشروع خود را خواهند داشت. به علاوه آنکه می بایست، نفقه فرزند نامشروع را هم به او پرداخت کنند و برای وی شناسنامه دریافت کنند.
ضمانت اجرای حضانت فرزند نامشروع در قانون
ضمانت قانونی برای حضانت فرزند نامشروع چیست؟ در پاسخ به این سوال، باید بگوییم که قانون گذار در این مورد مطابق ماده 54 قانون حمایت خانواده در ابتدا زن و یا مردی که حضانت طفل را بر عهده دارند، ملزم به انجام وظیفه قانونی شان می نماید. سپس اذعان می دارد در صورت عدم الزام، شخص مسئول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت محکوم می شود.
آثار قانونی حضانت فرزند نامشروع
اصولا هر اقدام یا وظیفه ای با توجه به آیین های دادرسی و قوانین حاکم بر کشور، دارای آثار قانونی برای افراد می باشد. حضانت فرزند نامشروع نیز مانند سایر امور حقوقی، آثار قانونی را به همراه دارد.
نفقه در حضانت فرزند نامشروع
بدیهی است که نفقه، از آن گروه وظایفی است که بر عهده پدر هر فرزندی می باشد. نفقه فرزند در حضانت فرزند نامشروع نیز از این قانون مستثنی نیست. این موضوع را به خاطر بدارید که مادر در چنین شرایطی هیچ وظیفه ای در قبال فرزندش، در خصوص پرداخت نفقه ندارد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که حتی اگر پدر کودک نیز توانایی نیازهای اولیه زندگی کودک را نداشته باشد، انجام این وظیفه بر عهده جد پدری فرزند نامشروع می باشد.
ارث فرزند نامشروع
این موضوع از موضوعات مهم و پر سوال، در بحث حضانت فرزند نامشروع است. به عبارتی باید بگوییم که از جمله تفاوت های مهم میان حقوق فرزند نامشروع و مشروع ، رابطه توارث او است. به این دلیل که رابطه نسبی شرعی میان والدین کودک نامشروع با خود وی وجود ندارد، هیچگونه رابطه توارثی نیز میان آنها برقرار نمی باشد. در نتیجه در پاسخ به این سوال که آیا فرزند حاصل از رابطه نامشروع از والدینش ارث می برد، باید بگوییم که نه فرزند نامشروع از والدین خود ارث می برد و نه آن ها از فرزندان خود که حاصل رابطه نامشروعند ارث می برند.
کلام آخر
به طور کلی، می توان گفت پدر و مادر نامشروع حق و تکلیف حضانت فرزند خود را به عهده دارند. نفقه فرزند نامشروع نیز باید به طور کامل و جامع پرداخت گردد و برای ایشان شناسنامه گرفته شود. در حال حاضر، حضانت فرزند نامشروع به عهده والدین ایشان می باشد و از این لحاظ، بین حضانت فرزند متولد از زنا و فرزند مشروع وجود ندارد.
