قانون ترک کار چیست و چه عواقبی دارد؟
برای اداره کار و سازمان تامین اجتماعی که متولیان اصلی حقوق کارگر در ایران هستند، کار، ترک کار و مشغول بودن به آن، تعاریف مشخص و دقیقی دارند. این اداره‌ها مسئول پرداخت حق و حقوق کارگران و کارمندان هستند، ضمن آنکه پیگیری مطالباتشان را نیز بر عهده دارند. این موضوع وقتی اتفاق می افتد که بدون اطلاع رسانی به بخش منابع انسانی سازمان و کارفرما صورت گیرد. همچنین علاوه بر عدم اطلاع رسانی، باید قصد و نیت آن نیز موجود باشد. بنابراین، اگر کارمند بدون قصد قبلی، چند روزی در محل کار خود حاضر نشود، ترک کار اتفاق نمی افتد.
قانون ترک کار کارگر
قبل از ورود به بحث مورد نظر، لازم به ذکر است که مواردی وجود دارند که دلالت بر این موضوع ندارند. به عبارتی، قرارداد کار در این موارد خاتمه می یابد. این دلایل عبارت اند از:
- فوت کارگر
- بازنشستگی کارگر
- از کار افتادگی کلی کارگر
- انقضای مدت قرارداد
- پایان کار در قراردادهای مربوط به کار معین
بر اساس بند یک دستورالعمل روابط کار که در سال 1390 توسط وزارت کار و امور اجتماعی منتشر شد، منظور از ترک کار به شرح زیر است:
فسخ یک‌جانبه قرارداد از طرف کارگر، بدون مجوز قانونی. در این مورد، کارگر باید قصد و نیت انجام این کار را به‌صورت حقوقی داشته باشد. پس اگر این قصد وجود نداشته باشد، صرف عدم حضور در کارگاه، ترک کار محسوب نمی شود.
دلایل ترک کار کارگر
ترک کار کارگر، می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. این دلایل از قرار زیر است:
- عدم رضایت از حقوق و مزایا
- فشار کاری زیاد
- فرهنگ سازمانی نامناسب
- عدم اعتماد به مدیران و همکاران
- عدم امکان رشد و یادگیری
عواقب ترک کار کارگر
در صورت ترک کار توسط کارگر، چه عواقبی در انتظار وی می باشد؟ در پاسخ باید بگوییم این مورد به دو صورت زیر تحقق می یابد:
- اگر کارمند یا کارگری محل فعالیت خود را با ارائه استعفانامه و رعایت شرایط آن ترک کند، کارفرما حق جلوگیری از آن را ندارد.
- در صورتیکه این کار به صورت ناگهانی و بدون رعایت تشریفات قانونی انجام شود، کارفرما یا شرکت می تواند اقدام به طرح دعوا علیه کارمند یا کارگر کند. این دعوا توسط مرجع حل اختلاف بررسی و رسیدگی می شود. اگر کارفرما، مدارک و شواهد کافی بر علیه کارمند داشته باشد، این حق را دارد که طلب خسارت کند.
عواقب دیگر ترک کار در قانون عبارت است از:
- کسر و عدم پرداخت حقوق
- عواقب و تاثیر بر بیمه بیکاری کارمند یا کارگر
- تاثیر بر سنوات کارمند یا کارگر
1. ترک کار به صورت قانونی
برای بسیاری از کارمندان و کارگران سوال است که آیا راه قانونی برای ترک کار برای کارمندان و کارگران وجود دارد؟ بله. مسلم است که راه قانونی برای این موضوع موجود است. بر اساس ماده 64 قانون استخدام کشوری، کارمندانی که در استخدام دولت و دستگاه‌های اجرایی هستند، این امکان را دارند که با اعلام قبلی از کار خود استعفا دهند. این اعلام باید یک ماه قبل از ترک باشد. همچنین این کار هنگامی به‌عنوان استعفا تلقی می شود که مورد پذیرش سازمان یا دستگاه دولتی مورد نظر قرار گیرد. در انجام این کار به صورت قانونی، مراحل زیر را در نظر بگیرید:
- پس از این‌که کارمند نامه استعفای خود را تسلیم سازمان دولتی مربوطه می کند، آن سازمان یک ماه فرصت دارد تا درباره آن اعلام نظر و استعفای فرد را قبول یا رد کند.
- اگر کارمند در طول این یک ماه هیچ پاسخی از سازمان خود دریافت نکرد، به این معنی است که با استعفای او موافقت نشده است.
- در این شرایط بر اساس ماده 60 قانون استخدام کشوری، این حق را دارد که برای پیگیری حقوق خود به دیوان عدالت اداری شکایت کند.
2. ترک کار با استعفا نامه
در این مورد باید بگوییم که لازم به ذکر است، اعلام استعفای کارمندی که قرارداد کار با کارفرما تنظیم کرده است، باید 30 روز قبل از ترک انجام شود. البته باید توجه کرد که قرارداد کار در این مدت به پایان نرسد. روند استعفای مورد نظر، از قرار زیر است:
- نوشتن استعفانامه بر اساس قوانین داخلی شرکت، به‌صورت کتبی و رسمی.
- در صورتیکه کارمند پس از ۱۵ روز از تسلیم استعفانامه کتبی خود پشیمان شود، این امکان را دارد که آن را لغو کند. به عبارتی به کار خود ادامه دهد. البته برای لغو استعفا لازم است که رونوشت نامه انصراف از استعفای خود را به انجمن صنفی، شورای اسلامی کارگاه یا نماینده کارگران تحویل دهد.
- اگر استعفای فرد مورد موافقت کارفرما قرار گیرد، یک ماه پس از تسلیم نامه موظف است به کار خود ادامه دهد تا نیروی جدید جایگزین او شود. البته کارفرما ممکن است که فرد را زودتر از این موعد، مرخص کند.
تفاوت غیبت و ترک کار
در پاسخ به تفاوت های این دو مورد باید بگوییم که وقتی کارگری کارش را ترک می کند، به صورت خودکار از کارگاه غایب است؛ اما این موضوع بدیهی است که هر غیبتی به معنای ترک نمی باشد. تفاوت های این دو معقوله پیچیده و غیر قابل پییش بینی نیست. این تفاوت ها عبارت اند از:
- در غیبت، قصد فسخ قرارداد وجود ندارد.
- هر شرکتی در قوانین داخلی خودش، تعدادی روز در ماه را مشخص میکند که علاوه بر مرخصی قانونی کارگر می تواند غیبت کند. بعد از گذشتن از این حد، ممکن است خود کارفرما اقدام به هشدار و سپس اخراج کارگر کند.
- هرچه مدت ترک کار بیشتر باشد و کارگر نیز از طریق راه های ارتباطی پاسخی به کارفرما ندهد، ظن ترک قوی تر می باشد.
شکایت از کارگر به دلیل ترک کار
در این باب باید بگوییم که اگر کارمند این کار را انجام دهد، به طور حتم موجب می گردد تا خساراتی به مجموعه و کارفرما وارد گردد. از این رو، کارفرما می تواند از او به اداره کار شکایت کند و از این طریق، ادعای خسارت کند. البته کارفرما برای طرح شکایت از کارگر بابت ترک کار، نیاز به شواهد و مستنداتی دارد که ترک کار کارمند را در مرجع مورد نظر ثابت کند.
روند شکایت کارفرما از کارگر به دلیل ترک کار
پس از شکایت کارفرما از کارمند و کارگر به دلیل ترک کار روند رسیدگی و حصول نتیجه،ش به شرح زیر است:
- شکایت کارفرما به هیئت تشخیص اداره کار ارجاع می شود.
- بر اساس رویه ای که در این هیئت وجود دارد، اعضای آن تلاش می کنند تا بین کارمند و کارفرما صلح برقرار کنند.
- اگر سازشی انجام نشد، شواهد و مستندات طرفین بررسی می گردد و به نفع یکی از آن ها رای صادر می شود.
- در صورتیکه رای به نفع کارفرما باشد، می تواند خسارت مورد نظر به کسب و کار خود را از جانب کارگر طلب کند. در این بین کارگر ملزم به پرداخت این خسارت است.
کلام آخر
اکثر افراد با قانون ترک کار آشنایی ندارند. ترک کار تنها با رعایت روال قانونی آن امکان پذیر می باشد، اما اگر اشخاص با میل و اراده شخصی خود تصمیم به ترک کار بگیرند باید خسارات وارده به کارفرما را جبران نمایند.
