جرم سرقت حدی چیست و چه مجازاتی دارد؟

جرم سرقت، دزدی یا ربایش مال دیگری، انواع مختلفی دارد. ربایش و سرقت مال دیگران گاها از نوع حدی شناخته می شود و گاها تعزیری. جرم سرقت حدی به جرائمی می گوییم که مجازات آن ها در شرع تعیین می شود. در این مقاله این نوع از جرم سرقت را بررسی می کنیم.

در مقابل جرم سرقت حدی، جرم سرقت تعزیری قرار دارد. سرقت تعزیری همانطور که از نامش پیداست سرقتی است که شرایط جرم و مجازات آن به وسیله قانونگذار مشخص شده است و مثل سرقت حدی، شرایط چگونگی و مجازات آن در شرع تعیین نشده است. به‌عبارت‌ دیگر مجازات سرقت تعزیری و شرایط آن به وسیله قانونگذار مشخص شده است. قاضی  یا حاکم شرع می تواند فارغ از مسائل شرعی میزان مجازات فرد مجرم را در صورت اثبات جرم تعیین نمایند. شرایطی که قانون برای اخراز این جرم در نظر دارد از قرار زیر است:

• سارقین دو نفر یا بیشتر باشند
• سرقت در شب اتفاق افتاده باشد
• یک یا چند نفر از سارقین حامل سلاح گرم مثل انواع تفنگ نارنجک یا سلاح سرد از قبیل قمه، شمشیر، کارد، چاقو، پنجه بوکس و غیره به صورت علنی یا مخفی باشند.
• سارق یا سارقان برای انجام دزدی و ربایش مال از دیوار بالا روند. یا حرز محل نگهداری مال را بشکنند. همچنین اگر سارقین برای سرقت، اقدام به ساخت کلید کنند. یا از عنوان و لباس ماموران دولت برای انجام سرقت استفاده کنند. همچنین سارق یا سارقان بر خلاف حقیقت خود را مامور دولت یا پلیس معرفی کنند. یا در جایی که محل سکنا یا مهیا برای سکنا و توابع آن است مرتکب سرقت شوند.
• سارق یا سارقان در حین انجام سرقت فرد یا افرادی را آزار دهند و یا تهدید کنند.

جرم سرقت حدی

باید بدانید که در مقابل آنچه پیشتر در باب سرقت تعزیری عنوان کردیم، جرم سرقت حدی به سرقتی می گوییم که مجازات حدی دارد. یعنی نوع، میزان، نحوه اعمال و مجازات آن در شرع مقدس اسلام مشخص می شود. در صورت اثبات جرم قاضی هیچ اختیاری در کم و زیاد مجازات ندارد. در ادامه بیشتر به شرایط تحقق این جرم و نحوه اثبات و مجازات هایی اشاره می کنیم که قانون در نظر دارد. از همراهی شما سپاسگزاریم.

در صورت نیاز به مظالعه بیشتر در باب دانستنی های حقوقی و کیفری مرتبط کلیک کنید: اعتراض به حکم حبس تعزیری

شرایط تحقق جرم سرقت حدی

هر جرمی برای تحقق به شرایطی نیاز دارد. جرم سرقت حدی نیز برای اینکه از نوع حدی به حساب بیاید، می بایست برخی شرایط 14 گانه مقرر در قانون را دارا باشند. این شروط عبارت اند از:

• مال سرقتی قبل از اثبات سرقت به مالکیت فرد سارق در نیاید.
• مال سرقتی از اموال سرقتی یا غصبی نباشد. یعنی درصورتی که مال سرقتی غصبی باشد. یا پیش از سرقت توسط سارق دیگری سرقت شود حدی محسوب نمی شود و مشمول مصادیق سرقت تعزیری قرار می گیرد.
• مال سرقتی قبل از اثبات جرم سرقت تحت اختیار مالک آن قرار نگیرد.
• صاحب مال سرقتی قبل از اثبات جرم سرقت حدی سارق را مورد عفو و بخشش قرار ندهد.
• صاحب مال سرقتی اقدام به شکوائیه و ثبت شکایت نزد مراجع قانونی نماید.
• سرقت حدی در زمانی انجام شده باشد که قحطی بر جامعه حاکم نباشد.
• مال سرقت شده از اموال دولتی عمومی یا اموال وقفی عام نباشد. به‌بیان‌دیگر سرقت حدی فقط در مورد اموال خصوصی مصداق پیدا می کند و سرقت اموال عمومی مشمول عنوان مجرمانه دیگری می شود.
• ارزش مال سرقت شده در زمان خروج از حرز و محل نگهداری مالک برابر با ۴.۵ نخود طلای مسکوک باشد.

ادامه شرایط 14 گانه برای تحقق جرم سرقت حدی

• شخصی که مرتکب جرم سرقت حدی می شود پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
• هتک حرز و سرقت باید به صورت مخفیانه باشد و اگر این اقدام به صورت علنی انجام شود در این چهارچوب قرار نمی گیرد.
• سرقت حدی زمانی محقق می شود که سارق مال مورد سرقت را از حرز خارج کند، به این معنا که صرفه حرز برای تحقق جرم کافی نیست و سارق باید مال مورد نظر را از محل وقوع جرم خارج نماید تا سرقت، حدی محسوب شود. یعنی اگر یک فرد قفل گاوصندوقی را باز کند و فرد دیگر مال را از گاوصندوق خارج کند سرقت، حدی محسوب نمی شود و در در قالب سرقت تعزیری قرار می گیرد.
• فرد سارق پس از هتک حرز اقدام به از انهدام محل نگهداری مال کند. که از مصادیق آن می‌ توان به باز کردن یا شکستگی قفل گاو صندوق یا محل نگهداری مال و دارایی اشاره کرد.
• مال سرقت شده در حرز یا مکانی بسته و محفوظ نگهداری شود. حرز به معنی نگهداری مال و دارایی در محلی بسته و امن است به شکلی که از دستبرد غیر محفوظ باشد مانند گاوصندوق
• مال یا شی سرقت شده شرعاً و قانوناً ارزش مالی و پولی داشته باشد وگرنه سرقت حدی محسوب نمی شود.

گفتنی است که در صورت وجود این شرایط جرم جز گروه موارد حدی به حساب آمده، و مجازات سنگین تری را در پی دارد.

اثبات جرم سرقت حدی

اثبات جرم سرقت حدی به چه صورت است؟ در پاسخ باید بگوییم اثبات جرم سرقت تفاوتی در حدی یا تعزیری بودن آن ندارد و در هر دو نوع یکسان است. در ادامه شیوه های اثبات این جرم را شرح داده ایم:

• سوگند: یکی از روش های اثبات این جرم، سوگند‌ خوردن شاکی می باشد. اگر شاکی دو یا سه مرتبه در دادگاه در خصوص دزدیدی مال توسط متهم، سوگند یاد کند، جرم به اثبات خواهد رسید.
• اقرار: دومین شیوه اثبات گردیدن این جرم، اقرار می باشد. اگر متهم به شخصه دو مرتبه در دادگاه اقدام به اقرار ارتکاب جرم نماید، سرقت حدی یا تعزیری او در مراجع قضایی به اثبات خواهد رسید.
• شهادت: دیگر شیوع اثبات نمودن جرم دزدی و متهم نمودن سارق در دادگاه، شهادت می باشد. اگر دو شاهد مرد علیه متهم شهادت دهند، این جرم در دادگاه احراز خواهد گردید.
• علم قاضی: علم قاضی در اثبات جرم سرقت؛ در آخر همه چیز بستگی به علم قاضی دارد. اگر قاضی بنا بر دانش خود و با بررسی شواهد و مدارکی که وجود دارد، وقوع جرم‌ را تشخیص دهد، سرقت به اثبات خواهد رسید.

مجازات جرم سرقت حدی

حا که با ماهیت و روش هایی اثبات جرم سرقت حدی آشنا شدیم در این قسمت به این موضوع می پردازیم که در صورت احراز، ارتکاب این جرم، چه مجازات هایی یه همراه دارد؟ سارقین تعزیری و حدی هر دو مجرم تلقی می شوند. در نتیجه مجازات قانونی در خصوص آن ها اعمال می گردد.

اما در نظر بدارید که مجازات سرقت مال دیگری از نوع حدی و‌ تعزیری با یکدیگر کاملا متفاوت می باشد. چرا که شرایط وقوع این دو جرم نیز متفاوت باست و از دیدگاه قانونی مجازات حد سنگین تر است. در ادامه مجازات های مربوط به جرم سرقت حدی را ارائه می دهیم:

1. مجازات سرقت حدی بار اول: سرقت از نوع حدی مال دیگران، بار اول شامل مجازات قطع چهار انگشت دست راست مجرم می شود. در واقع با قطع این انگشتان تنها کف دست و انگشت شصت باقی خواهند ماند.
2. مجازات سرقت حدی بار دوم: اگر مجرم برای بار دوم مرتکب سرقت مال دیگران شود، به مراتب مجازات او سنگین تر می شود. مجازات مجرم در این مورد قطع پا از ناحیه پایین خواهد بود. در این حالت پا تا ناحیه نصب قدم به طور کلی قطع می گردد.
3. مجازات سرقت حدی بار سوم: در صورتی که جرم سرقت برای بار سوم صورت پذیرد، مجرم به مجازات حبس ابد محکوم می گردد.
4. مجازات سرقت حدی بار چهارم: اگر مجرم برای بار چهارم مرتکب این جرم شود، مطابق قانون حکم اعدام در خصوص او اجرا می گردد. حتی اگر مجرم در زندان این‌ عمل را انجام دهد.

در ادامه بیشتر به تشابهات و تفاوت هایی که جرم سرقت حدی با تعزیری دارد می پردازیم. ا ما همراه باشید.

تشابه جرم سرقت حدی و تعزیری

تشابهاتی که می توان بین جرم سرقت حدی با سرقت تعزیری یافت از قرار زیر است:

• سرقت حدی و تعزیری اعمال مجرمانه ای هستند که ارتکاب آن به وسیله برخی از افراد جامعه باعث اختلال در نظم عمومی و ایجاد نا امنی می‌ شود.
• برای تحقق سرقت حدی و تعزیری با توجه به شرع مقدس و قوانین جاری مجازات های مشخصی در نظر گرفته شده است. اما ارتکاب هر یک از این جرائم عملی مذموم و خلاف عرف است که  باعث ایجاد ترس و دلهره در جامعه می‌ شود.
• سرقت با توجه به شرایط انجام جرم چه در چهار چوب سرقت حدی قرار بگیرد یا تعزیری عملی مجرمانه و خلاف عرف است. که مرتکبین آن به صورت عام مجازات می شوند و تنها تفاوت آنها در شدت مجازات است.

تفاوت جرم سرقت حدی و سرقت تعزیری

حال که با تشابهاتی که بین جرم سرقت حدی و تعزیریوجود دارد آشنا شدیم حال به مواردی اشاره می کنیم که از آن ها به عنوان تفاوت میان این دو جرم یاد می شود. دانستن این تفاوت ها می تواند در خصوص پیشبرد پرونده های مربوط به این جرائم، بسیار کمک کننده باشد. این تفوت ها عبارت اند از:

• تخفیف در مجازات: مجازات ربودن مال دیگری اگر از نوع حدی باشد، توسط شرع تعیین شده است. در این صورت امکان اعمال هیچگونه تغییری در مجازات مجرم وجود ندارد. اما اگر سرقت از نوع تعزیری باشد، مجازات آن توسط قانونگذار تعیین گردیده و قاضی می تواند بنا به برخی مصلحت ها، در مجازات مجرم تخفیف دهد.
• نوع مجازات: دیگر تفاوت این دو جرم، نوع مجازات آن ها می باشد. دزدی مال دیگری از نوع حدی شامل مجازات حدی، و دزدی مال از نوع تعزیری شامل مجازات تعزیری می شود.
• شرایط جرم: برای شکل گیری جرم سرقت حدی می بایست برخی شرایط ۱۴گانه وجود داشته باشند. در صورت عدم وجود این شرایط، جرم از نوع تعزیری به حساب می آید. پس می توان‌ گفت که شرایط وقوع این دو نوع جرم نیز، با یکدیگر کاملا متفاوت است.
• منشا: منشا این دو نوع جرم نیز کاملا متفاوت است. منشا جرم دزدی تعزیری فقه می باشد. به بیان ساده تر شرایط این جرم در شرع تعیین می گردد.‌ در حالی که منشا و شرایط جرم ربایش مال دیگری که از نوع تعزیری باشد، توسط قانونگذار و براساس مصلحت جامعه تعیین می گردد.