جرم توهین و مجازات آن چیست؟ ⚖️【آپدیت 1403】

جرم توهین با توجه به قوانین حاکم در ایران عبارت است از: نسبت دادن یک امر، به شخصی دیگر، به نحوی که عرفا به کسر شان وی منتهی گردد. به صورت کلی، حکم مجازات برای این جرم به عوامل مختلفی بستگی دارد. در واقع، بسته به این عامل که توهین ساده ( توهین به افراد عادی) یا مشدد (توهین به اشخاص حقوقی) باشد، مجازات متفاوت است. این مجازات ها به ترتیب مشمول مواد 608 و 609 قانون مجازات اسلامی می باشند.

نحوه شکایت و رسیدگی به این جرم با تقدیم شکوائیه آغاز می گردد. این شکوائیه در دفتر خدمات قضایی ثبت می گردد و برای دادسرا ارسال می شود. توجه کنید که در طرح این شکایت بهترین وکیل کیفری در تهران و شهرستانها راهنمای شما خواهد بود.

جرم توهین و انواع آن

توهین به خودی خود به معنی فحاشی و استفاده از الفاظ رکیک و زننده است که غالبا افراد در دعوا ها به کار می برند. این لغات و الفاظ به منظور خوار و ذلیل کردن فرد مخاطب است. همچنین، نوعی دیگر از توهین وجود دارد به نام توهین رفتاری، که به معنی رفتار یا کرداری است که به نوعی باعث بی احترامی و خفت فرد مقابل می شود. توهین بر اساس موضوع و مجازات جرم به دو دسته ی کلی تقسیم می شود.

• توهین حدی
• توهین تعزیری

در ادامه هر کدام از این انواع را به صورت جداگانه بررسی می کنیم.

توهین حدی

جرم توهین حدی نوعی توهین است که از طرف خدا مشخص می گردد. این جرم بر خلاف توهین تعزیری که در قسمت بعدی به آن می پردازیم، دارای مجازات ثابتی می باشد. این نکته در مورد این جرم قابل ذکر است که اگر توهینی به امامان، انبیا، پیامبران یا اسلام و… صورت بگیرد، دارای مجازات سنگینی می باشد.

توهین تعزیری

جرم توهین تعزیری به فحش یا الفاظ رکیکی به افرادی که فاقد مقام و سمت خاصی می باشند، اطلاق می گردد. قطعا تا به امروز در بحث های مردم شاهد این نوع توهین ها بوده ایم. جالب است بدانید مجازات این نوع توهین، سبک تر است. همین موضوع، نشان دهنده ی تفاوت جرم توهین ساده با توهین مشدد می باشد.

البته باید به این نکته نیز اشاره کنیم که اگر فحش و بی احترامی به افرادی که در کشور دارای مقام و سمت هستند، صورت بگیرد فرد مرتکب جرم توهین مشدد شده است. مجازات این جرم، نسبت به توهین ساده، شدیدتر می باشد.

ارکان جرم توهین

جرم توهین مانند سایر جرایم که در مقالات مختلف بررسی کردیم دارای سه رکن اصلی است. این سه رکن شامل قانونی، معنوی و مادی می باشند که هر کدام به شرح زیر هستند:

• قانونی: منظور از رکن قانونی، مواد و تبصره هایی که قانونگذار در کتاب قانون ذکر کرده است، می باشد. این مواد نشان می دهند که این جرایم دارای مجازات های ثابتی هستند.
• مادی: اگر فردی در ذهن خودش به دیگری فحش بدهد، به دلیل آنکه آن فحش را به زبان نمی آورد، مرتکب جرمی نمی شود. ولیکن اگر همان فرد، به شخصی توهین کند و آن را به زبان بیاورد، عنصر مادی جرم محقق می گردد. در نتیجه فرد مرتکب جرم توهین می گردد.
• معنوی: یکی دیگر از ارکان جرم توهین ، رکن معنوی جرم است. یعنی قصد و نیت فرد برای توهین مهم است. اگر فرد به هر دلیلی نمی داند چه می گوید، جرمی صورت نگرفته است. زیرا رکن معنوی در این جرم وجود ندارد. به عبارتی رکن معنوی در صورتی شکل می گیرد که فرد با قصد به مخاطب توهین کند.

نحوه اثبات جرم توهین

لازم به ذکر است جرم توهین برای اینکه جنبه ی قانونی بگیرد و اصطلاحا تحقق یابد باید دارای شرایطی از قرار زیر باشد. به عبارت دیگر اگر این شرایط موجود نباشند، جرمی واقع نمی شود.

• نباید نسبت به گروه های کلی بیان گردد.
• باید به شخص حقیقی  باشد نه حقوقی زیرا به شخص حقوقی توهین محسوب نمی شود.
• باید به صورت کاملا واضح باشد. مجرم از الفاظی که برای توهین استفاده می کند، آگاه و معانی آنها را بداند.
• فردی که مخاطب توهین یا اهانت قرار می گیرد، باید زنده باشد. و گرنه موضوع، در زمره ی این جرم قرار نمی گیرد.

برای بسیاری از کاربران سوال اصلی این است که چگونه می شود جرم توهین را اثبات کرد؟ در پاسخ به این سوال رایج باید بگوییم که اثبات این جرم مطابق قانون مجازات اسلامی به روش های متعددی امکان پذیر است. این روش ها عبارت اند از:

• اقرار
• شهادت
• علم قاضی
• سوگند

این نکته را به خاطر بسپارید که برای اثبات توهین نیاز به دو شاهد مرد است. در این بین بدیهی است که شاهد ها باید یکسری شرایطی را دارا باشند. این شرایط عبارت اند از:

• بالغ
• عاقل
• با اختیار

نحوه طرح شکایت از جرم توهین

برای شکایت در ارتباط با جرم توهین باید مراحل زیر را مد نظر داشت:

• اولین مرحله شکایت و رسیدگی به این جرم، تقدیم شکوائیه می باشد. این شکوائیه باید در دفتر خدمات قضایی ثبت گردد و برای دادسرا ارسال شود.
• بعد از ثبت شکایت و ارسال پرونده به شعبه دادسرا، دادسرا با بررسی محتویات پرونده ، چنانچه نظر بر وقوع جرم داشته باشد، قرار جلب به دادرسی صادر می نماید. قرار جلب بعد از صدور، تایید دادستان و صدور کیفرخواست برای دادگاه ارسال می شود. صدور حکم مجازات اعاده حیثیت نیز به همین ترتیب انجام می شود .
• در مرحله بعد دادگاه، وقت رسیدگی را تعیین و از طریق سامانه ثنا به طرفین ابلاغ می نماید.
• سپس جلسات رسیدگی دادگاه شروع می شود. قاضی پرونده به دلایل شاکی و مشتکی عنه رسیدگی می نماید.  چنانچه نظر بر ارتکاب جرم توسط متهم داشته باشد، حکم بر محکومیت صادر می نماید.
• حکم محکومیت، ظرف 20 روز قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان می باشد و رای دادگاه تجدیدنظر قطعی است.

مجازات جرم توهین

بعد از بررسی های کلی پیرامون جرم توهین حال به بررسی مجازات های مربوط به این جرم می پردازیم. با توجه به انواع این جرم مجازات های مربوطه عبارت اند از:

• مجازات جرم توهین ساده ( توهین به افراد عادی): ماده 608 قانون مجازات اسلامی در این باب اذعان می دارد: توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا 74 ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
• مجازات جرم توهین مشدد (توهین به اشخاص حقوقی): ماده 609 قانون مجازات اسلامی اذعان می دارد: هرکس با توجه به سمت، به یکی از روسای سه قوه، معاونان رئیس جمهور، وزرا، یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس خبرگان، اعضای شورای نگهبان، قضات، اعضای دیوان محاسبات، کارکنان وزارتخانه ها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها در حال انجام وظیفه توهین نماید، به سه تا شش ماه حبس و یا تا ( 74 ) ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.
• توهین اگر دارای شرایط حد باشد، به گونه ای که این توهین به پیامبر اعظم (ص) و یا هر یک از انبیا صورت بگیرد، مجازات مرتکب به موجب ماده ی ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی، اعدام می باشد. ولیکن در صورتیکه توهین مشمول حد قذف شود، مجازات مرتکب، ۸۰ ضربه شلاق می باشد.

کلام آخر

در حقیقت جرم توهین آن چیزی است که طبق عرف موجب وهن حیثیت شود. از این رو توهین چه به صورت فحاشی، الفاظ رکیک یا زبان در مقابل کسی درآوردن جرم محسوب می گردد. به طور کلی می توان گفت عرف تعیین کننده توهین است و اگر عرف حرکت یا لفظی را توهین بداند و این عمل نسبت به شخص معین انجام گیرد جرم محسوب می شود.