شرایط عدم پرداخت نفقه زن چیست و چه مجازاتی دارد؟

نفقه برای زن و فرزندان، از جمله حقوق مالی آن ها می باشد. زوج موظف به پرداخت نفقه می باشد. در غیر این صورت، زوج با ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه زن و فرزند روبرو می گردد.  به این دلیل که پرداخت نفقه، در خصوص زوجه و فرزندان، جز اولین تکالیف زوج می باشد؛ از این رو هیچ مرد یا پدری نمی تواند بدون وجود عذر موجه برای عدم پرداخت نفقه و در حالی که شرایط پرداخت نفقه وجود دارد، از این امر سر باز زند.

قوانین عدم پرداخت نفقه زن

قانون گذار در پرداخت نفقه همسر، بر خلاف نفقه فرزند توان مالی مرد را معیار نمی داند. به عبارتی در هر صورت، در شرایط زیر مردان را موظف به پرداخت نفقه، به همسران خود می داند، مگر اینکه زن، بدون وجود عذر موجه عدم تمکین از تمکین مرد خوددادری کند:

•  زن، از مرد خود، تمکین خاص (برقراری رابطه زناشویی) کند.
• زن از مرد تمکین عام داشته باشد.

یعنی با او، زیر یک سقف زندگی نماید و تابع اوامر و نواهی او باشد.

البته باید بدانید که در این بین، مقصود از عذر موجه عدم تمکین، وجود مواردی از قرار زیر است:

• نظیر اعتیاد زیان آور مرد
• بیماری های مقاربتی
• وجود خطر جانی، مالی و یا شرافتی در زندگی با مرد برای زن
• عدم تهیه مسکن مناسب از سوی مرد

به علاوه هر موردی که زندگی با مرد را برای زن، دشوار و تحمل ناپذیر کند یا به عبارتی، زن را در عسر و حرج قرار دهد.

• مرد، علی رغم وجود تمکین عام و خاص زن، از پرداخت نفقه او خودداری ورزد.
• با حکم دادگاه نیز نتوان مرد را ملزم به پرداخت نفقه نمود.
• به طور کلی، مرد از توان مالی کافی، برای پرداختن نفقه همسر خود، برخوردار نباشد.

شرایط عدم پرداخت نفقه زن

در این بخش مواردی را عنوان میکنیم که باعث تحقق عدم پرداخت نفقه زن می گردد و مجازاتی را نیز برای زوج به همراه ندارد. این موارد عبارت اند از:

• امتناع زوجه از سکونت در منزل مشترک: زوجه باید در منزلی که زوج تعیین می‌نماید، سکونت کند؛ مگر آن‌ که زوجه در تعیین منزل مختار باشد.
• امتناع از رابطه زناشویی: در صورتی که زوجه از روابط زناشویی خودداری کند و برای این امر هیچ‌ گونه دلیل موجه نیز نداشته باشد، وی ناشزه محسوب می گردد. در نتیجه مستحق دریافت نفقه نمی باشد.
• ترک منزل بدون اجازه شوهر: اگر در زمان ازدواج تا جدایی زن بدون اجازه شوهر، اقدام به ترک منزل بکند این کار وی، مصداق عدم تمکین می باشد. در نتیجه زن مشمول نفقه نمی باشد.
• داشتن شغل نامناسب: بر طبق ماده 1117 قانون مدنی، در صورتی که مرد بتواند اثبات کند، شغل زن بر خلاف مصالح یا حیثیات خانوادگی است می‌تواند او را ازاشتغال به آن شغل منع کند. یا در مورد دیگر اگر زنی بدون اذن شوهرش در محل نامناسبی کار کند و مرد راضی به کار او در محل نامناسب نباشد، زن شامل دریافت نفقه نمی‌ شود.

مجازات عدم پرداخت نفقه زن

مجازات برای عدم پرداخت نفقه زن در صورت اثبات این موضوع، در دادگاه تحقق می یابد؛ اما در نظر بگیرید که ممکن است، مرد در دادگاه عدم پرداخت نفقه را کتمان کند. در این صورت، این مرد است که باید پرداخت  نفقه را ثابت کند. زیرا اصل بر عدم پرداخت نفقه می باشد.  در نتیجه، اثبات خلاف آن بر عهده‌ی زوج است.

با توجه به توضیحاتی که دادیم مجازات عدم پرداخت نفقه زن به دو صورت زیر خواهد بود:

• مجازات حقوقی: به موجب ماده 111 قانون مدنی، در صورت خودداری مرد از پرداخت نفقه، برای زن این امکان وجود دارد که در این رابطه، به دادگاه مراجعه کند. در چنین حالتی دادگاه پس از تعیین میزان نفقه، مرد را به پرداخت آن محکوم می کند.
• مجازات کیفری: مجازات کیفری به تمکن مالی زوج، منوط می شود. برای این موضوع، باید به ماده 642 قانون مجازات اسلامی مراجعه نمایید. این ماده اذعان می دارد: هر کس با استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌نماید. بنابراین قانون‌گذار، مجازات حبس را به عنوان ضمانت اجرای کیفری عدم پرداخت نفقه، تعیین می نماید.

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه زن

باید بدانید که ضمانت اجرایی در این بحث، به سه صورت از قرار زیر می باشد:

• مستفاد از ماده 53 قانون حمایت خانواده، چنانچه مرد با وجود تمکین زن علی رغم توان مالی، از پرداخت نفقه جاری زن و اقارب و فرزند خود خودداری کند، مرتکب جرم ترک انفاق می شود. در نتیجه به مجازات حبس تعزیری درجه 6، یعنی حبس بیش از 6 ماه تا 2 سال، محکوم می گردد.
• همچنین برگرفته از مواد قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، در مواردی که شخصی، محکوم به پرداخت نفقه می گردد و از پرداخت آن خودداری می کند، حسب مورد، می توان با معرفی مال، تقاضای توقیف اموال او را داشت یا از اجرای احکام، تقاضای صدور حکم جلب وی را نمود .
• جلب و توقیف اموال نیز می تواند، یکی از ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه باشد.

شکایت زوجه به دلیل عدم پرداخت نفقه

این نکته در این بحث بسیار خائز اهمیت است که در صورتی که مرد، به هر علت حتی ناتوانی مالی، نفقه همسر خود را نپردازد؛ زن می تواند، طی مراحل زیر اقدام به ثبت دادخواست طلاق، به علت عدم پرداخت نفقه نماید:

• شکایت حقوقی مطالبه نفقه
• اثبات آن
• گرفتن اجرائیه رای صادره مبنی بر محکومیت مرد به پرداخت نفقه، با استناد به اجرائیه صادره

در این شرایط برای طرح شکایت از زوج بهتر است با نحوه طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه آشنا باشید.

برای بررسی عدم پرداخت نفقه زن، ابتدا به آشنایی گذرا با تفقه می پردازیم. ماده 1107 قانون مدنی در این مورد اذعان می دارد که نفقه شامل تمامی نیاز‌های اصلی و اساسی یک زن که طبق عرف جامعه باشد، می‌شود. به محض وقوع صحیح عقد نکاح، زوج مکلف به پرداخت نفقه به زوجه می‌ باشد. به عبارتی، مرد موظف به پرداخت کل این هزینه به زن است. این هزینه ها شامل موارد زیر می شوند:

• خوراک
• لباس و پوشاک
• مسکن
• درمان
• استخدام خادم در صورت عادت یا احتیاج
• لوازم مورد نیاز برای منزل
• فرزندان

کلام آخر

مرد در صورتی می تواند نفقه زن را پرداخت نکند و با ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه زن همچون حبس مواجه نشود که شرایط عدم پرداخت نفقه وجود داشته باشد. مهمترین شرط عدم پرداخت نفقه زن، عدم تمکین عام و خاص زن از مرد بدون وجود عذر موجه عدم تمکین می باشد.