ارث از مادر چگونه است؟

به طور معمول بعد از فوت مادر و پدر در یک خانواده، وراث آن ها با توجه به دیون و تکالیف شرعی آن ها و وصیت هایی که از ایشان در دسترس می باشد، اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت می نمایند. سپس، ترکه را میان خود تقسیم میکنند. در جریان تقسیم ارث از مادر بهترین وکیل انحصار وراثت در تهران و شهرستانها، راهنمای شما خواهد بود تا علاوه بر تسهیل امور، در کوتاه ترین زمان ممکن این روند را طی نمایید.

انواع ارث از مادر

گاهی در خلال روند انحصار وراثت، میان وراث در مورد بحث سهم ارث و نحوه تقسیم ترکه اختلاف به وجود می آید و آنها به توافق نمی رسند. در اینجا اختلافات لاینحل، منجر به طرح دعاوی ای در این زمینه می گردند. این در حالی است که اگر وراث از حقوق قانونی خود و نحوه تقسیم ارث طبق قانون، اطلاعات کافی کسب کنند، از همان ابتدا با تقسیم توافقی ترکه، از بروز این مشکلات جلوگیری به عمل می آید.

در حالت کلی باید بگوییم، ارث از مادر به فرزندان تفاوتی با آنچه در مورد ارث از پدر اتفاق می افتد ندارد. به عبارتی در این مورد نیز، ورثه پسر دو برابر ورثه دختر ارث می برند. یعنی در صورتی که مادر فوت کند، پسر دو سهم و دختر یک سهم می برد. تقسیم در مورد ارث طلا هم دقیقا بر همین منوال است. پسر دو برابر دختر از طلای مادر ارث می برد.

ارث از مادر با توجه به وجود و یا عدم وجود وراث یعنی فرزندان، پدر و مادر و زوج کاملا متفاوت خواهد بود. بنابراین بر اساس وجود یا نبود این افراد، 4 فرض اصلی قابل تصور است. این 4 فرض عبارت اند از:

• وجود مادر و پدر، بدون فرزندان
• وجود فرزندان بدون پدر و مادر
• فرض وجود فرزندان و پدر و مادر
• فرض وجود زوج

مراحل قانونی ارث از مادر

مراحل زیر، مراحلی هستند که در روند ارث از مادر اهمیت قابل توجه و ویژه ای دارند. توجه داشته باشید در صورتی که خود وراث قصد انجام این کار را داشته باشند، نیاز به حضور تمام وراث در همه مراحل نیست. بلکه حضور یکی از آن‌ها کافی می باشد. این مراحل از قرار زیر می باشند:

• در مرحله اول باید گواهی فوت متوفی از ثبت احوال دریافت شود.
• یکی از وراث یا وکیل آن‌ها باید به همراه مدارک هویتی وراث و گواهی فوت به شورای حل اختلاف شهری که آخرین محل زندگی متوفی بوده، مراجعه کنند.
• وراث باید به همراه دو نفر شاهد به دفتر ثبت اسناد مراجعه کنند تا وراث تائید شوند
• سپس استشهادیه انحصار وراثت باید دریافت شود.
• به همراه مدارک هویتی و استشهادیه باید مجدد به شورای حل اختلاف مراجعه و دادخواست گواهی انحصار وراثت ثبت شود.
•  مالیات بر ارث متوفی را محاسبه و برگه مالیاتی را دریافت کنند.
• درنهایت باید در جلسه دادگاه حضور پیدا کنند تا گواهی انحصار وراثت صادر شود.

قانون ارث از مادر برای فرزندان

در فرضی که مادر، فوت شود و پدر و مادر وی نیز پیش از او فوت شده باشند و تنها وراث وی فرزندان او باشند، نحوه تقسیم ترکه میان فرزندان مطابق ماده 907 قانون مدنی انجام می شود. این ماده اذعان می دارد: اگر متوفی ابوین نداشته و یک یا چند نفر اولاد داشته باشد، ترکه به طریق ذیل تقسیم می شود: اگر فرزند منحصر به یکی باشد خواه پسر خواه دختر، تمام ترکه به او می رسد. اگر اولاد متعدد باشند ولی تمام پسر یا تمام دختر، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود. اگر اولاد متعدد باشند و بعضی از آنها پسر و بعضی دختر، پسر دو برابر دختر ارث می برد. پس در نتیجه سهم ارث از مادر برای فرزندان در قانون مدنی ایران به شرح زیر است:

• ‌اگر فرزند یکی باشد. خواه پسر خواه دختر تمام ترکه به او می‌رسد.
• ‌اگر اولاد متعدد باشند ولی تمام پسر یا تمام دختر، ترکه بین آن‌ها به صورت مساوی، تقسیم می‌شود.
• ‌اگر اولاد متعدد باشند و بعضی از آن‌ها پسر و بعضی دختر، پسر دو برابر دختر سهم می‌برد.

در فرض این که هنگام تقسیم ارث از مادر، پدر و مادر وی در قید حیاتباشند اما مادر، در لحظه فوت فرزندی نداشته باشد دراین حالت، طبق ماده 906 قانون مدنی اذعان می دارد: اگر برای متوفی اولاد یا اولاد اولاد از هر درجه که باشند موجود نباشد هر یک از ابوین در صورت انفراد تمام ارث را می برد. اگر پدر و مادر میت هر دو زنده باشند مادر یک ثلث و پدر دو ثلث می برد. پس مطابق این ماده، دو حالت در مورد نحوه تقسیم ارث مادر داریم. این دو حالت عبارت اند از:

• وارث مادر فوت شده، تنها مادر یا پدر وی است. در این حالت، وارث تنها، تمام ترکه را به ارث می برد.
• وارث مادر فوت شده هر دو نفر پدر و مادر وی هستند. در این صورت، مادر یک سوم ترکه را به ارث برده و سهم ارث پدر، دو سوم ترکه خواهد بود.

1. ارث از مادر در صورت وجود فرزندان و پدر و مادر وی

در این فرض در هنگام فوت مادر، هم فرزندان او و هم پدر و مادر وی در قید حیات هستند. حال با توجه به این موضوع در تقسیم ارث از مادر حالت های زیر را پیش رو داریم:

• پدر و مادر و یک دختر: برای این حالت ماده 908 قانون مدنی اذعان می دارد: هرگاه پدر یا مادر متوفی یا هر دو ابوین او موجود باشند با یک دختر، فرض هریک از پدر و مادر ثلث ترکه و فرض دختر نصف آن خواهد بود. ما بقی باید بین تمام وراث به نسبت فرض آنها تقسیم شود. بنابراین سهم ارث مادر یک ششم ترکه است. پدر نیز در صورت زنده بودن، یک ششم ترکه را می برد. یک دوم ترکه نیز سهم دختر است. یک ششم باقی مانده ترکه، میان وراث به نسبت سهام ایشان تقسیم می گردد.
• پدر و مادر و چند دختر: ماده 909 قانون مدنی در بیان این فرض اذعان می دارد: هرگاه پدر یا مادر متوفی یا هر دو ابوین او موجود باشند با چند دختر، فرض تمام دخترها دو ثلث ترکه خواهد بود که بالسویه بین آنها تقسیم می شود. فرض هریک از پدر و مادر یک ثلث و ما بقی اگر باشد بین تمام ورثه به نسبت فرض آنها تقسیم می شود. پس اگر وراث مادر، چند دختر و پدر و مادر وی باشند، سهم ارث دختران از ترکه، دو سوم است که میان آنها به تساوی تقسیم می گردد. پدر و مادر نیز هر کدام یک ششم ترکه را به ارث می برند. مابقی ترکه میان وراث به نسبت سهامشان تقسیم می گردد.
• پدر و مادر و فرزند یا فرزندان پسر: در این، حالت، هر کدام از پدر و مادر که در قید حیات باشند، یک ششم ترکه را به ارث می برند. ما بقی به فرزندان می رسد، چه همگی پسر باشند، چه بعضی پسر و بعضی دختر. منتها در تقسیم ترکه میان فرزندان، اگر همگی پسر باشند، ترکه به تساوی میان آن ها تقسیم می شود. اما اگر برخی پسر و برخی دیگر، دختر باشند، پسر دو برابر دختر سهم خواهد برد.

2. ارث از مادر در صورت وجود همسر

حالت پایانی که در تقسیم ارث از مادر می خواهیم مورد بررسی قرار دهیم، وجود همسر برای وی می باشد. این فرض، در ماده 913 قانون مدنی بیان می شود. این ماده اذعان می دارد: در تمام صور مذکوره در این مبحث هریک از زوجین که زنده باشد، فرض خود را می برد و این فرض عبارت است از نصف ترکه برای زوج درصورتی که میت اولاد یا اولاد اولاد نداشته باشد. ربع ترکه برای زوج درصورتی که میت اولاد یا اولاد اولاد داشته باشد. ما بقی ترکه برطبق مقررات مواد قبل ما بین سایر وراث تقسیم می شود.

بنابراین اگر همسر در هنگام فوت مادر در قید حیات باشد، ارث زوج بدین صورت خواهد بود :

• اگر مادر دارای فرزند باشد، زوج یک چهارم ترکه را می برد.
• اگر مادر فاقد فرزند باشد، یک دوم ترکه به زوج می رسد.

در این دو حالت، سه چهارم یا یک دوم باقی مانده ترکه، مطابق قواعد در فروض بالا، میان بقیه ورثه تقسیم می شود.

کلام آخر

تقسیم ارث از مادر مانند ارث پدر انجام می گیرد. در صورت وجود تنها یک فرزند، تمام ارث به ایشان خواهد رسید. همچنین در صورت وجود فرزندان با جنسیت مشابه تقسیم ارث به صورت مساوی انجام می گیرد. در صورت وجود دو یا چند فرزند از جنسیت متفاوت، سهر پسر دو برابر دختر خواهد بود. قانون ارث مادر تنها به فرزندان اختصاص ندارد بلکه به خانواده و دیگر اعضای فامیل ایشان نیز تعلق دارد.