چگونه ارث بین فرزندان تقسیم می شود؟
- تقسیم ارث یکی از مسائل مهم حقوقی است که در هر جامعه‌ای با توجه به قوانین و اصول خاص خود مورد توجه قرار می‌گیرد. در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، این فرایند بر اساس قوانین مدنی و مذهبی انجام می‌شود و به نحوی از حقوق وراث حفاظت می‌کند. یکی از مسائل برجسته در این زمینه، تقسیم ارث بین فرزندان است که تحت تاثیر عواملی مانند جنسیت، تعداد وراث و وجود وصیت‌نامه قرار می‌گیرد. در حقوق ایران، تقسیم ارث بین فرزندان طبق اصول مشخصی انجام می‌شود که در آن سهم پسران دو برابر دختران است.
تقسیم ارث یکی از مسائل مهم حقوقی است که در هر جامعه‌ای با توجه به قوانین و اصول خاص خود مورد توجه قرار می‌گیرد. در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، این فرایند بر اساس قوانین مدنی و مذهبی انجام می‌شود و به نحوی از حقوق وراث حفاظت می‌کند. یکی از مسائل برجسته در این زمینه، تقسیم ارث بین فرزندان است که تحت تاثیر عواملی مانند جنسیت، تعداد وراث و وجود وصیت‌نامه قرار می‌گیرد. در حقوق ایران، تقسیم ارث بین فرزندان طبق اصول مشخصی انجام می‌شود که در آن سهم پسران دو برابر دختران است.
اصول تقسیم ارث بین فرزندان در حقوق ایران
در حقوق ایران، تقسیم ارث بین فرزندان طبق اصول شرعی و قانون مدنی انجام می‌شود. یکی از اصول مهم در این تقسیم‌بندی، تفاوت سهم پسران و دختران است. طبق قانون مدنی ایران، فرزندان پسر از نظر سهم ارث دو برابر فرزندان دختر ارث می‌برند. به عبارت دیگر، در صورت وجود پسر و دختر، مجموع ارث به نسبت سه بخش تقسیم می‌شود: دو بخش برای هر پسر و یک بخش برای دختر. علاوه بر این، ترتیب ارث در حقوق ایران به گونه‌ای است که فرزندان به عنوان وارثان اصلی، بیشترین سهم را دریافت می‌کنند.
اگر متوفی تنها یک فرزند داشته باشد، تمام ارث به آن فرزند تعلق می‌گیرد. در صورتی که پدر یا مادر نیز در میان وراث باشند، سهم آن‌ها کمتر از سهم فرزندان است. همچنین، متوفی می‌تواند بخشی از دارایی خود را وصیت کند، اما این وصیت نمی‌تواند بیش از یک سوم از کل دارایی باشد و بر ارث فرزندان تاثیری نمی‌گذارد. در صورت وجود همسر، سهم او هم مشخص است. در صورتی که فرزندانی از متوفی باقی بمانند، همسر یک هشتم از دارایی را به ارث می‌برد. در نهایت، تقسیم ارث به عدالت و طبق اصول فقه اسلامی انجام می‌شود و هر وارث سهم مشخص خود را دریافت می‌کند.
سهم هر فرزند از ارث طبق قوانین شرعی
طبق قوانین شرعی اسلامی و به‌ویژه در مذهب شیعه که مبنای حقوق ایران است، سهم هر فرزند از ارث بر اساس جنسیت آن‌ها تعیین می‌شود. در صورتی که متوفی دارای فرزند پسر و دختر باشد، سهم پسر دو برابر سهم دختر خواهد بود. این تفاوت به دلیل تفاوت نقش‌های اجتماعی و اقتصادی مردان و زنان در جامعه اسلامی است. به‌عنوان مثال، اگر فردی یک پسر و یک دختر داشته باشد، مجموع ارث به سه قسمت تقسیم می‌شود که دو قسمت آن به پسر و یک قسمت به دختر تعلق می‌گیرد. این قاعده در مورد تعداد بیشتر فرزندان نیز صادق است؛ به این صورت که سهم پسران همیشه دو برابر سهم دختران خواهد بود. اگر فرزندانی از متوفی باقی نمانده باشند، ارث به سایر وراث مانند همسر، پدر و مادر و بستگان نزدیک منتقل می‌شود. همچنین، اگر فرزندی پس از فوت متوفی به دنیا بیاید، او نیز از ارث بهره‌مند می‌شود. به طور کلی، تقسیم ارث بر اساس اصول شرعی و فقه اسلامی تنظیم شده و در حقوق ایران نیز این قواعد با دقت اجرا می‌شود.برای مشاوره حقوقی ارث میتوان از این لینک استفاده کرد.
قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان
طبق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تقسیم ارث میان فرزندان بر اساس جنسیت آن‌ها انجام می‌شود. در صورتی که متوفی فرزندانی داشته باشد، سهم ارث پسر دو برابر سهم ارث دختر است. این قاعده در ماده ۹۰۷ قانون مدنی آمده است:
«اگر متوفی ابوین نداشته و یک یا چند نفر اولاد داشته باشد، ترکه به طریق ذیل تقسیم می‌شود: اگر فرزند منحصر به یکی باشد، خواه پسر، خواه دختر، تمام ترکه به او می‌رسد. اگر اولاد متعدد باشند، ولی تمام پسر یا تمام دختر، ترکه بین آن‌ها بالسویه تقسیم می‌شود. اگر اولاد متعدد باشند و بعضی از آن‌ها پسر و بعضی دختر، پسر دو برابر دختر می‌برد.»
برای طی کردن فرایند انحصار وراثت به چه مدارکی نیاز داریم؟
جهت طی کردن مراحل انحصار وراثت در ایران، به مدارک زیر نیاز خواهید داشت:
- گواهی فوت متوفی: این گواهی از اداره ثبت احوال صادر می‌شود و برای شروع مراحل انحصار وراثت ضروری است.
- شناسنامه متوفی: شناسنامه متوفی به همراه تصویر آن باید به اداره ثبت احوال یا دادگاه ارائه شود.
- شناسنامه وراث: برای هر یک از وراث (فرزندان، همسر، والدین و غیره) شناسنامه و کپی آن لازم است. اگر وراث خارجی هستند، به ترجمه رسمی شناسنامه یا مدارک معادل نیاز خواهید داشت.
- کارت ملی وراث: علاوه بر شناسنامه، کارت ملی وراث نیز به همراه کپی آن باید به دادگاه یا اداره ثبت ارائه شود.
- مدرک اثبات روابط خانوادگی: در برخی موارد، ممکن است لازم باشد که روابط خانوادگی با متوفی اثبات شود، به ویژه در صورتی که بعضی وراث نتوانند با شناسنامه ثابت کنند که جزو وراث هستند. این مدارک می‌توانند شامل سند ازدواج والدین، اسناد ملکی و غیره باشند.
- وصیت‌نامه (در صورت وجود): اگر متوفی وصیت‌نامه‌ای تنظیم کرده باشد، این وصیت‌نامه باید به همراه سایر مدارک ارائه شود. این وصیت‌نامه باید به تأسیس و تصدیق از مرجع قضائی معتبر باشد.
- کپی سند مالکیت اموال متوفی: برای اثبات اموال و دارایی‌های متوفی (مانند خانه، خودرو، حساب‌های بانکی و غیره)، ارائه کپی اسناد مربوطه ضروری است.
- درخواست رسمی برای انحصار وراثت: درخواست انحصار وراثت باید به دادگاه یا اداره ثبت اسناد محل وقوع فوت ارائه شود.
- مدارک مالیاتی (در صورت نیاز): برای پرداخت مالیات بر ارث، ممکن است نیاز به مدارک مالیاتی و گواهی‌های مرتبط با دارایی‌ها و مالیات‌ها باشد.
- توافق وراث (در صورت توافق): اگر وراث در مورد تقسیم اموال توافق دارند، این توافق‌نامه می‌تواند به عنوان مدرک به دادگاه یا اداره ثبت ارائه شود.
پس از جمع‌آوری این مدارک، باید درخواست انحصار وراثت به دادگاه یا اداره ثبت محل فوت داده شود تا پس از بررسی‌های لازم، حکم انحصار وراثت صادر گردد. این حکم تأسیس حقوق وراث بر اموال متوفی خواهد بود.
تاثیر تعداد فرزندان بر تقسیم ارث
تعداد فرزندان نقش مهمی در تقسیم ارث طبق قوانین ایران دارد. در صورتی که متوفی فقط یک فرزند داشته باشد، تمام ارث به او تعلق می‌گیرد. اما وقتی چندین فرزند داشته باشد، ارث بین آن‌ها تقسیم می‌شود. طبق ماده ۹۰۷ قانون مدنی ایران، اگر فرزندان متوفی هم پسر و هم دختر باشند، سهم هر پسر دو برابر سهم هر دختر خواهد بود. به این معنا که اگر مجموع دارایی‌ها ۹۰ میلیون تومان باشد، سهم پسر ۶۰ میلیون و سهم دختر ۳۰ میلیون تومان خواهد بود. اگر فقط پسران یا فقط دختران وجود داشته باشند، ارث به‌طور مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود. در صورتی که فرزندان در کنار سایر وراث مانند همسر یا والدین باشند، سهم هر یک از آن‌ها طبق قواعد خاص تقسیم می‌شود؛ برای مثال، همسر در صورت داشتن فرزند، یک‌هشتم از ارث را می‌برد و بقیه بین فرزندان تقسیم می‌شود. در نهایت، تعداد و جنسیت فرزندان تاثیر مستقیم بر میزان سهم هر یک از آن‌ها دارد و بر اساس آن تقسیم ارث انجام می‌شود.
آیا ارث به صورت مساوی بین فرزندان تقسیم می‌شود؟
در قوانین ایران، ارث به صورت مساوی بین فرزندان تقسیم نمی‌شود، بلکه بستگی به جنسیت فرزندان دارد. طبق ماده ۹۰۷ قانون مدنی ایران، اگر متوفی فرزندان پسر و دختر داشته باشد، سهم ارث پسران دو برابر سهم ارث دختران است. به این معنا که در صورتی که متوفی یک پسر و یک دختر داشته باشد، سهم پسر دو برابر سهم دختر خواهد بود.
برای مثال، اگر مجموع دارایی‌ها ۹۰ میلیون تومان باشد، سهم پسر ۶۰ میلیون تومان و سهم دختر ۳۰ میلیون تومان خواهد بود. در صورتی که فرزندان فقط از یک جنسیت (مثلاً فقط پسر یا فقط دختر) باشند، ارث به طور مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
بنابراین، ارث به صورت مساوی بین فرزندان تقسیم نمی‌شود مگر اینکه تمامی فرزندان از یک جنسیت باشند.
تفاوت تقسیم ارث بین فرزند پسر و دختر
تفاوت تقسیم ارث بین فرزند پسر و دختر طبق قوانین مدنی ایران، به‌طور عمده به دلیل تفاوت در میزان سهم آن‌ها است. طبق ماده ۹۰۷ قانون مدنی ایران، سهم ارث پسر دو برابر سهم ارث دختر است. این بدین معناست که اگر متوفی دارای فرزند پسر و دختر باشد، ارث به‌طور نابرابر بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
تفاوت در تقسیم ارث به دلیل مسئولیت‌های مالی و اجتماعی متفاوتی است که به‌طور سنتی برای پسران و دختران در نظر گرفته شده است. در قوانین ایران، پسران به‌عنوان سرپرستان خانواده و مسئولان مالی در نظر گرفته می‌شوند، به همین دلیل سهم ارث آن‌ها بیشتر از دختران است.
اگر فقط پسران یا فقط دختران وجود داشته باشند، ارث به‌طور مساوی میان آن‌ها تقسیم می‌شود. اما در هر صورت، وقتی هم پسر و هم دختر وارث باشند، سهم پسر دو برابر سهم دختر خواهد بود.
تاثیر وصیت‌نامه بر تقسیم ارث بین فرزندان
وصیت‌نامه می‌تواند تأثیر زیادی بر تقسیم ارث بین فرزندان داشته باشد، اما این تأثیر محدود به یک بخش از دارایی متوفی است. طبق قانون مدنی ایران، متوفی می‌تواند تا یک‌سوم از دارایی خود را طبق وصیت‌نامه به هر شخصی که بخواهد، حتی به غیر از وراث، اختصاص دهد. این بخش از دارایی که در وصیت‌نامه ذکر شده است، از سهم وراث قانونی خارج است و تنها در حدود یک‌سوم قابل اعمال می‌باشد. اگر متوفی بخواهد بیشتر از یک‌سوم از دارایی خود را وصیت کند، این وصیت تنها در صورتی معتبر است که تمام وراث آن را قبول کنند.
